Kültür ve Turizm Bakanlığı Hoş Sanatlar Genel Müdürlüğü’nün özel tiyatrolara vereceği dayanak yansılara neden oldu. Bakanlık, daha evvel gerekli kuralları yerine getiren tüm tiyatrolara takviye vereceğini açıklamıştı. 2020-2021 sanat dönemi için toplamda 390 özel tiyatro takviye paketine başvurdu. Bakanlık, 328 özel tiyatroya 12 milyon TL yardım yapılacağını duyurdu. Kaideleri yerine getiren 62 tiyatronun neden takviye alamadığı ise yanıtsız kaldı. Dayanak alamayan Ayna Tiyatro Kurucusu Dilek Türker, Tiyatro Kalemi Kurucusu Kamer Yıldız Ok, Kadıköy Halk Tiyatrosu Genel Sanat Direktörü Ayşegül Yalçıner ve Küçük Salon Kurucusu Emre Tandoğan’a değerlendirmelerini sorduk. İşte, açıklamaları…

DEVLET SANATKARINA TAKVIYE VERİLMEDİ

Tiyatrocu ve Devlet Sanatkarı Dilek Türker’in kurucusu olduğu Tiyatro Ayna bakanlıktan dayanak alamayan topluluklardan oldu. 30 yıldır özel tiyatro sahibi olan tek bayan sanatçı olduğunu belirteren Türker, “1990’da Aziz Nesin’in yazdığı oyun için tiyatro kurdum ve yurt dışından Türkiye’ye döndüm. Aziz Nesin’e, Ataol Behramoğlu’na, Rekin Teksoy’a, Melisa Gürpınar’a, Tuncer Yüceloğlu’na, Ayşe Kulin’e oyunlar yazdırdım. 55 yıldır sahnesinden hiç ayrılmamış, yurt dışında 7 yıl Türkiye’yi temsil etmiş devlet sanatkarı unvanını almış Dilek Türker’e, Ayna Tiyatro’nun Nazım oyununa pandemiye karşın takviye vermediler” dedi.

Tiyatro Ayna Kurucusu Dilek Türker

“Ben mükafatları kabul etmedim lakin yaptığım her yapım ödül aldı. Vefata mahkum ediyorlar beni düşünebiliyor musunuz?” diye soran Türker, şu değerlendirmeyi yaptı:

“MUHTEŞEM PROJELERİM VAR”

“Ben hala gencim, güzelim, umutlarım var. Mükemmel projelerim var. Milletlerarası çaptaki birçok sanatçı benimle bu projeleri canlandırmak için yanımda. Onlara güveniyorum, onları çok seviyorum. Terbiyem müsaade etmiyor bu yapılanlara.”

TÜM KOŞULLARI KARŞILADI, TAKVIYE ALAMADI

İzmir’de faaliyet gösteren Tiyatro Kalemi’nin kurucusu Kamer Yıldız Ok, tüm evrakları hazır edip başvurmalarına karşın Kültür ve Turizm Bakanlığı Hoş Sanatlar Genel Müdürlüğü’nün özel tiyatrolara vereceği dayanaktan faydalanamadıklarını belirtti. 2018’de dayanak aldıklarını, geçtiğimiz yıl alamadıklarını, lakin bu yıl da müracaatlarının karşılık bulmadığını söz ederek, şöyle dedi:

“2020’de dayanak alabilmek için Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan ‘vergi borcu yoktur’ evrakı istendi. Biz de kredi çekerek ve vergilerimizi ödeyerek, takviye paketine başvurduk. Bizim tüm çalışanlarımız sigortalı. Tuvaldeki Bayanlar isimli toplumsal arayı de gözeten yeni bir oyun kaleme aldık. Yerli müellif kıstasını da karşılıyorum. Diğer bir mesleği olup da tiyatro icra edenlerden değilim. Bakanlık, gerekli kuralları karşılayan tüm tiyatrolara dayanak vereceğini açıklamıştı. Sonuç açıklanınca listede olmadığımızı gördük. İzmir’den bakanlığa başvuran tüm tiyatroların listeye alındığını, Tiyatro Kalemi’nin takviye dışında bırakıldığını gördük.”

Tiyatro Kalemi Kurucusu Kamer Yıldız Ok

TİYATROYU KAPATMAYI DÜŞÜNÜYORLAR

Ok, “Sizce neden dayanak alamadınız?” sorusuna ise “Kişisel olarak söylemem gerekirse, söylemlerimizle alakalı diye düşünüyorum. Sessiz kalan topluluklar ortasında olmadık. Hak uğraşını sürdüren bir grup olduk. Kendim de bu çabayı sürdürdüm. Tiyatromuzun işçileri de bu çabayı sürdürdü” karşılığını verdi.

Sıkıntı durumda olduklarının altını çizen Ok, şu anda deva olarak tiyatroyu kapatmayı düşündüklerini tabir etti.

“BU BİRİLERİNİ CEZALANDIRMA YOLU Mİ?”

Kadıköy Halk Tiyatrosu Genel Sanat Direktörü Ayşegül Yalçıner ise 4 yıldır devlet takviyesine başvurduklarını, yalnızca 2017’de Mor isimli bayan oyunu ile dayanak alabildiklerini söyledi.

Repertuardaki tüm oyunların Ali Yalçıner tarafından kaleme alındığını söyleyen Yalçıner, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Hani deniyor ya; dayanak yaparken yerli müelliflerin oyunlarını tercih ettik diye… Artık sormak isterim; yazarımızı gereğince yerli mi bulmadılar? Ki ‘Celile’ Nazım Hikmet’in annesinin hayatını anlattığımız, Nazım’dan şiirlerle ve müziklerle bezeli bir metindir. Nazım Hikmet ismi mi yetersiz gelmiştir seçici konseye? Ya da Nazım’ın annesi, Türkiye’nin kıymetli ressamlarından Celile’nin hayatı mı yetersizdir?”

Kadıköy Halk Tiyatrosu Genel Sanat Direktörü Ayşegül Yalçıner

“Tüm kriterlere uyduğu halde dayanak alamayan 62 tiyatronun kusuru nedir? Bu devlet olarak birilerini cezalandırma yolu midir?” diyen Yalçıner, seçici şuradaki isimlerin kimler olduğunu, bu isimlerin yılda kaç oyun izlediğini sorularına ekledi.

“HAKLI TALEPLERİMİZE KULAK TIKANMASIN”

Haklarının yenmesinin can acıttığını söyleyen Yalçıner, “Pandemiden ötürü ne kadar sahneye çıkabileceğimizi kestiremiyoruz. Birinci kere bir dönemde 1 aylık programımız bile aşikâr değil. Bu devirde en büyük dayanağı Kadıköy Belediyesi’nin Özgürlük Parkı Festivali’nde ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin Sokakta Sanat Var tertibinde oynayarak aldık. Aylar sonra tekrar sahneye dönmemizi sağladıkları için bize umut oldular” dedi.

Yalçıner, kelamlarını şöyle sonlandırdı: “Devletin bizim üzere tiyatrodan diğer mesleği olmayan meslektaşlarımıza dayanak olmaması demek bizim ölmemiz demek. Elhasıl biz ‘Tiyatromuz Yaşasın’ dedikçe bize ‘ölün’ diyorlar. Devlet şayet gerçekten sanatı destekleme konusunda iyi niyetli ve samimiyse SGK ve vergi borcu olduğu için devlet takviyesine başvuramayanlar ve başvurup da reddedilenler için ek dayanak sağlasın ve haklı taleplerimize kulağını tıkamasın.”

“YARDIMLAR POPÜLİST ÇİZGİDE GERÇEKLEŞİYOR”

Takviye alamayan gruplardan Küçük Salon’un kurucusu Emre Tandoğan, 1994 yılından bu yana dek direktörlük ve oyunculuk yapıyor. Salon, birinci kurulduğu sene ‘Faust’ projesi ile bakanlıktan dayanak almıştı. Son altı yıldır gerekli şartları yerine getirdikleri halde dayanak alamadıklarını belirten Küçük Salon’un kurucusu Emre Tandoğan, yansısını şöyle lisana getirdi:

Küçük Salon’un kurucusu Emre Tandoğan

“Küçük Salon’un kuruluşundan bu yana her sene sahnelediğimiz projelerden en az biri birçok kısımda mükafata layık görülmüştür. Pandemi hasebiyle aksayan işlerimize, 7 aydır kilit vurduğumuz tiyatromuzun biriken kiralarına bir umut olarak bilhassa de yerli bir yazarımıza ilişkin bir proje ile müracaatımızı tekrar gerçekleştirdik fakat tıpkı sonuçla karşılaştık. Bu proje yardımlarının popülist bir çizgide ve kimilerini daha çok kollayan bir anlayışta gerçekleştiğini düşünüyoruz. Herkes tarafından daha görünür olan tiyatrolara yardım yapılması kamunun gözünde devletin sanata dayanak olduğu izlenimi yaratıyor olsa da bizler üzere özgürlükçü ve sanatta yeniliği arayan tiyatroları yıkıma sürüklüyor.”

“DAHA GENİŞ ÇERÇEVEDE DÜŞÜNÜLMELİ”

Bakanlık dayanağının daha geniş bir çerçevede düşünülerek yapılmak zorunda olduğunu belirten Tandoğan, bu türlü yapılmazsa farklı akımlar yaratmaya çalışan tiyatroların hiçe sayılmaya devam edeceğini kelamlarına ekledi.

Sözcü