TMMOB Etraf Mühendisleri Odası İzmir Şubesi, Zelzele Etraf Boyutu Ön Kıymetlendirme Raporu yayımladı. Zelzele Etraf Boyutu Rapor’unda bir tabiat olayı olan zelzelenin insan eliyle felakete dönüştürülmesine dikkat çekildi. Merkez üssü Kahramanmaraş-Pazarcık olan ve Gaziantep, Hatay, Adana, Osmaniye, Diyarbakır, Malatya ve Şanlıurfa başta olmak üzere etraf vilayetlerde ağır biçimde hissedilen 7,4 şiddetindeki sarsıntı ile sonrasında devam eden artçı sarsıntıların bölgede büyük yıkıma yol açtığına dikkat çeken Etraf Mühendisleri Odası İzmir Şubesi, “Bir tabiat olayı olan sarsıntının insan eliyle felakete dönüşmesi, yitirilen hayatlar ve kayıplar sarsıntı gerçeğini bir defa daha çok acı biçimde yüzümüze vurdu” vurgusunda bulundu.

Depremde Koordinasyonsuzluk ve Eksiklikler Can Kaybını Artırdı

Deprem Etraf Boyutu Ön Kıymetlendirme Raporu’nda, zelzelenin 10 vilayette 13,5 milyon vatandaşı etkilediğinin, zelzele öncesinde afet idare planları kapsamında gerekli tedbirlerin alınmamasının yıkımı arttırırdığı, ilgili ve yetkili kurumlar tarafından bölgeye vaktinde gidil(e)memesi, arama-kurtarma faaliyetlerindeki koordinasyonsuzluk, evvel insan gücü sonrasında da ekipman yetersizliği üzere nedenlerin can kaybının artmasına neden olduğuna dikkat çekildi.

“Depremdeki Büyük Yıkımdan Tüm Merkezi ve Mahallî Yönetimler Sorumludur”

24 Şubat tarihli AFAD Bülteninde zelzelede can kaybı sayısının 44 bin 218’e yükseldiği duyurulduğunun belirtildiği Raporda, sarsıntıda meydana gelen yıkımların nedeninin teknik ve bilimden uzak, ranta dayalı kentleşme siyasetleri olduğu vurgusunda bulunuldu. Etraf Mühendisleri Odası Sarsıntı Etraf Boyutu Ön Raporu’nda şu cümleler yer aldı: “Bilimsel gerçekleri dikkate almayan, zelzele riskini göz gerisi ederek yerleşim alanları belirleyen, yapılaşma kararları alan, kamu yerlerini, tarım ve orman topraklarını, toplanma alanlarını sermayenin faydasına imara açan, kamusal kontrol yetkisini kullanmayan tüm merkezi ve lokal yönetimler bu yıkımın sorumlusudur. Mühendislik hizmeti alınmadan, kaçak olarak inşa edilmiş yapıların sağlamlığını ve sarsıntıya dayanıklılığını sorgulamaksızın malikinin beyanı ile yasal hale getiren irade yıkımın esas sorumlusudur. Zelzele sonrasında acil müdahale planlarını uygulamayan, türlü nedenlerle bölgeye ulaşımı sağlamayan, gerekli insan gücü ve ekipman dayanağı ile birlikte uyumu sağlamayanlar zelzelenin felakete dönüşmesinde sorumlu olanlardır. Binaları yapan, ruhsat veren, yapılarda müsaadesiz değişiklik yapan, denetle(me)yen herkes ile birlikte zelzele öncesi ve sonrasında yaşanan tüm sürecin sorumluları tespit edilerek hukuksal süreçler yürütülmelidir.”

“Depremde Etraf Risklerinden Yurttaşları Korumak Kamunun Sorumluluğundadır”

Deprem bölgelerindeki vatandaşlara sağlıklı barınma alanları sağlanması konusunda Etraf Mühendisleri Odası İzmir Sarsıntı Etraf Boyutu Raporu’nda, kamu sorumluluğuna işaret ederek şu vurgularda bulundu: “Bölgedeki yurttaşlarımızın barınma, sıhhat, su ve besin muhtaçlıklarının karşılanması, zelzele sonucu oluşan etraf ve sıhhat risklerinden korunması için gerekli tedbirlerin alınması kamunun sorumluluğundadır. Arama-kurtarma faaliyetlerinin devamında sarsıntı bölgesinde süreksiz barınma alanlarının oluşturulması, hasar tespit çalışmaları, hasarlı binaların boşaltılması, yıkım süreçleri ve enkaz kaldırma çalışmalarının yürütülmesi gerekmektedir. Tüm bu çalışmalar bütününde yurttaşlarımızın ömür hakkı, barınma, güvenlik, sağlıklı inançlı besin ve suya erişim üzere insani gereksinimlerin yönetilmesi süreci yaşamsal değere sahiptir.”

DEPREM ETRAF BOYUTU ÖN RAPORUNDA ÖNE ÇIKAN MADDELER

• Geçici barınma alanları ulusal ve milletlerarası standartlara uygun olarak düzenlenmelidir. Isınma, su, besin, tuvalet, duş ve toplumsal gereksinimler karşılanmalıdır. Gerekli su ve atık su altyapısı ile atık idaresi için gerekli alanlar hazırlanmalıdır. Ferdî hijyen materyalleri, maske ve dezenfektan gereksinimi karşılanmalıdır.
• Enkaz kaldırma çalışmaları binalarda canlı olmadığı tespit edildikten sonra başlatılmalıdır.
• Yıkıntı atıkları ile ilgili yürütülen çalışmalarda bu nedenle bölgede toza karşı yüksek gözetici özelliği bulunan FFP2 ve FFP3 çeşidi maskeler kullanılmalı, enkaz kaldırma ve yıkım sürecinde gerekli tedbirler alınarak, işçiye ve bölgede yaşayanlara gözetici ekipmanları sağlanmalıdır.
• Yıkıntı atıkları içerdiği asbest ve tehlikeli atıklardan uygun şartlarda arındırılmalı, hafriyat içerisindeki geri dönüşebilen gereçlerin mevzuata uygun olarak geri dönüşümü sağlanmalı, hafriyatın depolanacağı alanların yer seçimi ve depolama şartların etraf ve halk sıhhati sıkıntılarına yol açmayacak biçimde yönetilmelidir.
• Çevresel altyapı tesislerindeki hasar tespit çalışmaları ile bakım-onarım çalışmaları tamamlanarak hizmete girmesi sağlanmalıdır.
• Sanayi tesislerindeki hasar tespit çalışmaları tamamlanarak çevresel tesirleri denetim altına alınmalıdır.
• Kemirgenler ve sokak hayvanlarının açıkta bırakılan çöplerden beslenerek salgın hastalıkları yayma riski bulunmaktadır. Bu nedenle çöpler ağzı kapalı olarak biriktirilmeli ve uygun biçimde uzaklaştırılmalıdır. Gerekli atık idare hizmeti sağlanmalıdır.
• Bölgedeki kıymetli tabiat alanları, sulak alanlar, tarım ve orman alanlarına atık bırakılmamalıdır.
• Yıkımların tekrar etmemesi için afet idare planları ve tertip yapısı güncellenmeli ve gerekli tedbirler alınmalıdır. Afet riskini azaltmaya yönelik gerekli çalışmalar tamamlanmalıdır.
• Merkezi siyasetler, lokal planlamalar yapılmalı Afet idaresinin her basamağında mahallî taraflara (Meslek odaları, dernekler, STK, bilim insanları) öncelik verilmelidir.
• Su, besin, barınma, hijyen üzere temel ihtiyaçların ulaştırılmasının alt yapıda meydana gelebilecek hasar nedeniyle kesintiye uğrayacağı göz önünde tutularak bu ihtiyaçlar mahalle ölçeğinde depolanmalıdır.
• Verilecek hizmete gerek duyacak kişi sayısı ve hizmetin götürüleceği alan büyüklüğü hesaplanarak mahalle, semt ve ilçe seviyesinde afet planı yapılmalıdır.
• Her aileye aile afet planı öğretilmeli ve her ailenin planının bir örneği muhtarlıklara iletilmelidir.
• Gelişmenin kısıtlanacağı alanlar tanımlanmalı, risk taşıyan alanlarda nüfus ve ekonomik faaliyetlerin ağırlaşması önlenmelidir.
• Toplanma alanları mahallî halk tarafından muhakkak bilinmelidir. Her toplanma alanı, taraf okları ile görünür hale getirilmelidir.
• Yalnız yapı kontrolü değil, bina kullanım pratiklerinin de afete uygunluğu denetlenmelidir.
• İlk yardım ile afet anında korunma ve tahliye mecburî eğitim kapsamına alınmalı, bu mevzuda eğitim dokümanı olmayanların kira kontratı ve tapu süreçleri yapması engellenmelidir.
• Doğal afetlerden etkilenen ve yıkımların yaşandığı yerlerde arama kurtarma faaliyetleri ile eş vakitli olarak hava, su ve toprak kirliliği ölçümlerine başlanılmalı, ölçümler sistemli aralıklarla sürdürülmeli, kirliliği dağılım haritaları oluşturulmalıdır.
• Kirlilik seviyeleri riskli hududun altına inmeden havanın solunması; su kaynaklarının içme, sulama, yüzme emelli kullanılması; toprağın tarım, hayvancılık vb maksatlara ayrılması durdurulmalı, bu ikazlara her kademede uyulması için gerekli yasal ve yönetimsel düzenlemeler acilen gerçekleştirilmelidir.
• Toplumun afetler karşısındaki kırılganlığını gidermek, lokal idarelerin vazifesi olduğu topluma ve yöneticilere ısrarla hatırlatılmalı, afet ismi altında toplanan maddi kaynaklar, her ne münasebet ile olursa olsun farklı alanlara aktarılmamalıdır.
• Tüm bu teklifleri yaşama geçirilirken afetler karşısında yaşar kalmanın en temel insan hakkı olduğu unutulmamalı, hak aranmalıdır.