Sakarya’nın Hendek ilçesinde 7 kişinin öldüğü 127 kişinin yaralandığı havai fişek fabrikasındaki patlama ile ilgili açılan davanın ikinci duruşmasında, sanıklar mahkeme heyetine savunmalarını yaptı.

Tutuksuz yargılanan fabrika sahibi A.R.E.C.’nin avukatı Mehmet Mangıroğlu, fabrika idaresinin mağdur ailelerle uzlaşmak için para teklif ettiğini söyleyerek şu sözleri kullandı:

* Firmanın 30 yıldır avukatlığını yapıyorum. Bu süreçte yaşanan olaylarda taraflarla görüşerek mutabakatla sonuçlandı. Bu davada ise taraflara 250 bin lira ve mesken teklif ettik. Lakin olaya müdahil olanlar oldu. Ailelerin aklını çelenler oldu.

* Müşteki avukatları tarafından verilen mümkün kast savına katılmamız mümkün değildir. Eksper raporundaki bilgiler çok zayıf. Bu raporlara katılmıyoruz.

* Çin Mahallesi’nde çalışan ustanın tabirlerinde kaçıp gittiği söylendi. Usta bayram için gitti fakat salgın başlayınca gelemedi. Bununla ilgili evrakları sunacağım.

* Almanya’dan alınan barutlar, yalnızca barut tozlarıdır. Barut imalatı için yaklaşık 1 milyon lira  civarında teçhizat gerekiyor. Kaldı ki, bununla ilgili bakanlıktan gereken müsaadeler de alınmış değil. Bu yalnızca soyut bir argümandır.

* Müvekkilimin yalnızca fabrikaya gidip gelen kişi olarak yaşananlardan sorumlu tutulmaması gerektiğini düşünüyoruz. Bu nedenle bu argüman çok soyut bir savdır.

* Müvekkilim A.R.E.C. direkt iş yeriyle çalışması yok. Aile ve iş ortağı olduğu için fabrikaya sarfiyat gelirdi. Bu nedenle yaşananlardan sorumlu tutulmamalıdır.

“FAZLA MATERYAL OLDUĞU SÖYLENİLEN YERDE PATLAMA MEYDANA GELMEDİ”

Duruşmada mahkeme heyeti ve avukatların sorularını yanıtlayan fabrika sahibi Y.C., depolarda kapasitenin üzerinde stok yapıldığı savını reddederek şu sözleri kullandı:

* Pandemi nedeniyle esasen 70 kişi eksik çalışıyoruz. Ayrıyeten fazla gereç olduğu söylenilen yerde bir patlama meydana gelmedi. Söylenilenlerin patlamayla ilgisi yok.

* Depoda da torpil, mantar vardı. Yılbaşında listemizi bir evvelki yıla nazaran çıkartır ve programlama yaparız.

* Kosova ve Sırbistan’a sipariş vardı. Onları da yapmaya başlamıştık, Cuma günü kaza oldu. Pazartesi günü mallar yüklenecekti.

“İŞÇİLER ELLERİNİ VİCDANLARINA KOYSUNLAR, HAKİKAT KONUŞSUNLAR”

Fabrikada çalışan personellerin sözlerinde kendisi ve fabrika idaresi hakkında yanlış beyanlar verdiğini öne süren fabrika sahibi Y.C., şöyle konuştu:

* Evraklar kayboldu demedim. Savcılık belgeleri aldı. Ben o dokümanların olduğunu biliyorum lakin alınmadı da kayboldu mu, eksik mi alındı onu bilmiyorum.

* Ayrıyeten birçok beni tanır, birçok eski emekçiler. Ellerini vicdanlarına koysunlar, konuşurken gerçek konuşsunlar. 2011’deki kazada müfettişler vardı. Onlar gittikten sonra kaza meydana geldi ve iki kişi merhum oldu. İdari para ve 15 gün müddetle kapatma cezası aldık.

* Barutu yurt dışından getiriyoruz. Biri toz, biri de tane barut. İki tane ufak makinemiz var. Kalın gelenleri inceltiyoruz, bizim yaptığımız o.

* Barut üretmek için bizim fabrikadan daha büyük fabrikaya gereksinim var. Barut üretmek o denli iki makineyle yapılacak kolay bir iş değil. Barut üretim fabrikası gezilirse görülür.

“BENİM SIKINTIM VARSA BEN CÜRMÜMÜ ÇEKMEYE RAZIYIM”

Fabrikada ustabaşı olarak vazife yapan tutuklu sanık E.Ö. mahkemede verdiği sözünde patlamanın yaşandığı kısımla kendisinin bir ilgisi olmadığını ve münasebetiyle hatasız olduğunu öne sürerek şunları söyledi:

* İlgilendiğim misyon, maytap, torpil, havai fişek ve kağıt sarma kısımlarıdır. Bu kısımlardaki çalışmaları denetim ediyorum. Eksikler varsa gidiyorum.

* Patlama meydana geldiği yerde benim hiç bir problemim yok. Çin Mahallesinde oldu patlama, oranın sorumlusu ben değilim. Çin Mahallesinde çalışmış olsam, benim meselem olsa, ben cürmümü çekmeye razıyım. Ancak benim yetkim yok.

* Orada herkes elini vicdanına koysun. Herkes beni tanıyor, biliyor. Ben kendi halinde bir beşerim.

* Toplanma alanı idari binanın 100 metre ilerisindeydi. Beni hiç bir şeyde bir yetkim yok. Ben yalnızca personelleri ve üretim depoları kıyafetleri denetim ediyordum.

* Benim emekçi alımı ve çıkartma üzere bir yetkim yok. Ben Çin Mahallesi’nin işleyişini bilmiyorum. Çok sık gitmezdim esasen.

* Çin Mahallesinin sorumlusu bir Çinli arkadaş başkası de Ahmet. Barut üretimi yapıldığına dair bir bilgim yok. Emekçilere baskı yapıldığına da şahit olmadım.

“SIFIRDAN BARUT ÜRETİMİ YAPILDIĞINI GÖRDÜM”

Fabrikada sorumlu müdür olarak vazife yapan ve tutuklu yargılanan sanık A.A., fabrikada sıfırdan barut üretildiğini argüman ederek şöyle konuştu:

* Çin mahallesiyle ilgim yoktur oradaki durum her gün kayıt altına alınır ve Y.C.’ye teslim edilir. Benim orayla ilgim yoktur. Üretilen gereçler pandemiden ötürü yurt içine ve yurt dışına satılmadığı için depolarda duruyordu lakin ne kadar olduğunu bilmiyordum.

* Barut üretimi yapılırken başka ayrı odalar vardı. Barut üretimi odalarında sıfırdan barut üretimini gördüm. Üretim için ön süreçlerin başladığı bir buçuk yıl olmuştur. Öncesinde yapıldığına dair bir bilgim yok. Ne kadar olduğunu bilmiyorum bu mevzuda da rastgele bir şey sorulmadı.

* Üretilen barutlar yeşil depoda duruyordu. İş güveliği uzmanı e-devlet üzerinden yapılan müracaat sonrasında bakanlık tarafından yapılıyor. Yetkili değilse o iş yerinde vazife yapamaz. Fakat B sınıfı uzmanlar 2023 yılına kadar A sınıfı uzmanlar olarak misyon yapabileceği ilgili düzenlemelerle sabittir.

* Çalışanlara fazla mal üretme üzere bir talimatım yoktur. Zati ben güvenlikten ilgilendiğim için bu bahiste yetkili değilim. Çin mahallesinde havai fişek laboratuvarı var. Oralarda misketlerin havai fişeklerin üretimi yapılıyordu. Barut üretimi için iki oda vardı. Oralarda yapılıyordu Çin mahallesinde olup olmadığını bilmiyorum.

MAHKEME TARTIŞMA NEDENİYLE DURUŞMAYA ORTA VERDİ

Tutuklu sanıkların ve avukatların savunma yaptığı sırada, tarafların avukatları ortasında çıkan kelamlı tartışma nedeniyle mahkeme heyeti duruşmaya orta verdi.

Salonun tertibinin sağlanmasının akabinde duruşmanın kaldığı yerden devam etmesi bekleniyor.

İŞ SIHHATİ VE GÜVENLİĞİ UZMANI A.B.: 1 AY EVVEL İSTİFA ETTİM

Tutuklu olarak yargılanan İş Sıhhati ve Güvenliği Uzmanı A.B., şunları söyledi:

* Fabrikada kısmi işe teşebbüs yapıldı. Çin Mahallesi denilen üretim alanının iş güvenliği ve devlet kontrol raporları yoktur. Pandemi sonrasında bakanlığın talimatıyla saha çeşidine çıkmadım. Mayıs ayında da istifa ettim.

* İstifam sonrasında yıllık müsaadeye çıkarıldım. Meslek hayatım boyunca hiçbir vakit eksik evrak yüzünden suçlama ve ikaz almadım. Üzerime atılı suçlamaları kabul etmiyorum. Patlama sonrasında ofisimden raporların olmadığı beyanı üzerine, yanıma verilen jandarmalarla birlikte ofisime gidip evrakları buldum ve savcılığa teslim ettim.

* Bu fabrika patlayıcı ve parlayıcı husus üzerine heyeti, tez edildiği üzere gidip burayı ‘Patlama riski var’ diye şikayet edemezsiniz. Burası besin ya da dokumacılık fabrikası değil. Buradaki tehlike; çalışanların yanlarına fazla gereç almalarıydı.

* Ben ve A. Hanım bu bahiste tekraren ihtarda bulunduk. 2019 yılında müfettiş kontrolünde ortaya çıkan sıkıntılara karşın, müfettişlerin çalışmasını durduramadığı ve eksikliklerin giderilmesi için 1 ay mühlet tanıdığı fabrikada benim İSG uzmanı olarak çalışmayı durdurma yetkim yoktur.

* Makinelerle ilgili aksaklıkları bildirdim lakin A.R.E.C. bana, Siz ne anlarsınız? diye karşılık verdi. Periyodik denetimlerin yapılması ya da yaptırılması benim sorumluluğumda değildi. Paylaşmayı öngördüğüm tüm evraklarda mevcuttur.

* Uzman olarak tüm sorumluluklarımı yerine getirdim. Hatta patlamadan 1 ay evvel de fabrikadan istifa ettim. Bu olayda hiçbir kusurum yoktur. Çin Mahallesi esasen patronum tarafından bana gösterilen sorumluluk alanında yer almamaktadır.

SORUMLU MÜDÜR A.Ç.: BARUT ÜRETİMİNİ DENİYORDUK

Patlamada kolunu kaybeden ve gözünden yaralanan ve tutuksuz olarak yargılanan sorumlu müdür A.Ç., şu tabirleri kullandı:

* Hayatını kaybeden arkadaşlarıma Allah’tan rahmet diliyorum. Fabrikada çalışmaya başladım. Sonra askere gitmeye karar verdim. 6 aylık askerlik sonrasında fabrikada işime devam ettim.

* A.R.E.C. Beyefendi sorumlu müdür olma konusunda bana iş tekliflinde bulundu. Ben birinci başta bunu istemedim, lakin şöyle bir şey var. Biz personel olarak çalışıyoruz. Bir terfi oluyor. Ben de bunu sonrasında kabul ettim.

* Çin Mahallesi’nde bir usta vardı. Kendisiyle 6 yıl çalıştım. Bana, ‘Bu işi öğren, Çinliden sonra onun yerine sen geç’ dediler ancak Çinli bunu hiçbir vakit kabul etmedi.

* Kimi işlerde püf noktalar vardır. Bundan ötürü bana işin inceliklerini öğretmedi. Çin Mahallesi’ndeki işlerden bahsetti. Çinli usta kendi yılbaşı için 15 gün Çin’e giderdi ve dönerdi. Pandemi olduğundan ötürü dönemedi.

* Ben çalışanlara hiçbir vakit baskı yapmadım. Keşke ölmemiş olsalardı ve burada olup konuşsalardı. Öteki kısımlarda kişi sayısına nazaran materyal üretilirdi lakin benim kısmımda o denli bir şey yoktu.

* Çalışanları Çin mahallesinde çalışma sebebi ise rahat olmasıydı. Pisti, fakat rahattı. Molalarının saatleri fazlaydı. Herkes sorumlu olarak beni gösteriyor lakin ben sorumlu değildim.

* Oranın sorumlusu Çinliydi. Ben yalnızca yanında asistan üzere dolaşıyordum. Ortada personelleri yönlendiriyordum. Yapmamamız gereken bir şey yaptık. O kağıdın altına imza attık.

* Unvanı hoştu. Türkiyede tek olan havai fişek fabrikasının sorumlu müdürüsünüz. Ben hayatım boyunca iyi insan olmaya çalıştım ve doğruları söylemeye çalıştım.

* H.A.V. her vakit bizim üstümüzde oldu. Müsaadeli olduğum gün beni işe çağırdılar. Deneme gayeli barut yapacağımızı söylediler. Misket barutu yaptık. Denendi, fakat çok başarılı olmadı.

* Çin’den gelen makinelerle barut yaptık. Kükürt yerine bildiğimiz suyla barut yapılıyordu ve bunu Çinli yapıyordu. Neden su kullanıyoruz dediğimde; Kükürt olsaydı patlama riski daha çok olur. Bu nedenle suyla yapacağız. Tehlike riski az ve patron barut yaptırmak istiyor’ dedi.

* Kömür ve sudan barut yaptık. Bazen iki haftada bir barut yapıyorduk. 3-4 ton barut yapmışızdır. Bana barut yapmamı söylediler. Bana; ‘Çinli, bir arkadaşımıza göstermişti o öğrendiği kadarıyla yapsın’ dediler. Ben de; ‘Hayır buna müsaade vermem. Yaptırmam’ dedim.

* Ben de mağdurum. Görüyorsunuz halimi. Adalet geç de olsa görecektir hatasız olduğumu. Ben adalete güveniyorum.

* Denetlenmeye gelindiği vakitlerde hiç bir vakit Çin Mahallesi gösterilmedi. Ben 6 yıl Çin Mahallesinde vazife yaptım ve hiçbir vakit denetlemeci görmedim.

HUDUT KRİZİ GEÇİRDİLER

Tabirler sonrasında taraf avukatları ve müştekiler ortasında çıkan kelamlı tartışma nedeniyle mahkeme lideri duruşmaya yarın devam etmek üzere orta verdi. Bu sırada salondan çıkan müştekilerin kimileri hudut krizi geçirerek kötüleşti.

Mahkeme sonrası açıklama yapan Avukat Can Atalay, şu sözleri kullandı:

* İçeride olan bitenin sırf bir kısmını görüntüleyebildiniz. İçerideki insafsızlığa, içerideki tek kıymet para bilişe, içerideki emekçi canını önemsemeyişe, bunun yüzünden tutuklu oluşa, şaşırılışa ve her fırsatta emekçileri ve aileleri hakir görüşe kameralarınızla şahit olamadınız.

* Kulaklarımıza inanamadık. Bu avukatlar burada Türkiye’nin umudu oluyorlar. Türkiye’de ekmeğini kazanırken ölen beşerler için adalet yoksa kimse için adalet yok.

* Burası patlayıcıyla çalışılan bir fabrika ve insanları köle üzere çalıştırmışlar. Her türlü palavra içeride tekrar söylendi. 2’si tutuklu 3 tane mühendis olanı olduğu üzere anlatmaya çalıştılar, fakat geri kalanı her türlü utanmazlığı yaptı.

“ACILARIMIZI TEKRAR YAŞADIK”

Can Atalay’dan sonra konuşan Avukat Gülşen Uzuner, şunları söyledi:

* Bugün tekrar acılarımızı yaşadık. Sahiden bugüne kadar nasıl bu kadar az insan öldüğünü anlattılar bize. Hayatını kaybetmekten tesadüfen kurtulmuş bütün emekçi arkadaşlarımızla tüylerimiz diken ola ola dinledik.

* Daima birlikte yine, ‘Nasıl önleyebilirdik’ diye konuştuk. Lakin onlar 3 personel ölsün, 5 emekçi ölsün, 7 emekçi ölsün diye konuştular. Onlar 7 personelin mevtini tercih ettiler ve ailelerimiz bunu salonda dinlediler. Aileler buna iyi dayandılar.

* Biz şunu tekrar söylüyoruz, bu bir cinayet belgesidir. Muhtemel kasıtla işlenmiş ve hesabını kimsenin soramayacağını düşündükleri garibanların belgesidir. Buna sahip çıkacağız. Biz bir daha bu acıyı kimse yaşamasın istiyoruz.

“BURADAN MEMNUN AYRILACAĞIZ”

Adalete güvendiklerini belirten müşteki Hatun Tepeçınar ise şöyle konuştu:

* Çok sıkıntı saatler geçirdik. Çabucak onların gerisinde oturuyordum ve kendilerini Kaf dağında hissetmelerini gördüm.

* Paralarıyla her yeri satın alabileceklerini düşünmelerini gördüm lakin Allah razı olsun 3 kişi onların gardını yere düşürdü.

* Bu davanın sonunda bunlara en büyük cezaları aldırana kadar peşinde olacağız. Daima beraberiz, ağlayacağız bağıracağız lakin keyifli ayrılacağız buradan. DHA

Sözcü