Göbeklitepe’deki kalıntıların tespiti, insanların taş evresinden çıkıp uygarlık kurmaya geçişlerinin tarihini binlerce yıl daha geriye çekerek yazılmasını sağladı. Tarihi, milattan evvel 11 bin 500 yılına kadar uzanan ve İngiltere’de bulunan Stonehenge’den 7 bin, Mısır piramitlerinden ise 7 bin 500 yıl daha eski olan insanlığın en eski ibadet merkezi Göbeklitepe, çatı örtüsü ve canlandırma merkezinin tamamlanmasıyla yerli ve yabancı turistlerin en çok ziyaret ettiği tarihi yerler ortasında yer aldı.
1986 yılında, Şanlıurfa kent merkezine 22 kilometre uzaklıktaki Örencik köyünde yaşayan İbrahim ve Şavak Yıldız’ın tarlalarını sürerken bulduğu oymalı taşı müzeye götürmesiyle ortaya çıkan ve en büyük arkeolojik keşif olarak kabul edilen tapınak, onarım çalışmasının akabinde yerli ve yabancı turistleri ağırlamaya devam ediyor. .
“KUTSAL BİR YER OLDUĞUNU BİLİYORDUK, ADAK KESİP DUA EDİYORDUK”
UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alan ve ‘tarihin sıfır noktası’ olarak nitelendirilen Göbeklitepe’nin 35 yıl evvel ortaya çıkma hikayesini kalıntıların bulunduğu eski arazi sahibi Mahmut Yıldız, şöyle anlattı:
“Burası sülalemizden kalan toprağımızdır. Burası taşlı bir tarlaydı, fakat verimliydi. Ekseriyetle burada mercimek ekiyorduk. Biz burada tarım yapıyorduk. Burada tarım yapılırken, kutsal bir yer olduğu biliniyordu. Burada kurban adakları kesilip, dualar ediliyordu.
“TARİH ÖĞRETMENİ MÜZE MÜDÜRÜ ANLAMADI”
Şavak amcam 1986 yılında tarlada çift sürürken iki tane eser buldu. Amcam ve babam İbrahim Yıldız ile bulduğumuz taşı müzeye götürdüğümüzde tarih öğretmeni olan müze müdürü, arkeolog olmadığı için bu yapıtların ‘kireç taşı’ olduğunu söyledi. Tabi bu olay çok farklı olmuştu.
Bilmeden bulduğumuz taşın üzerindeki fotoğrafın belirli olması için çok pak yıkayınca müze müdürü kireç taşı olduğunu düşünerek kıymet vermedi. Biz ise o taşı müzeye götürmek için 50 derece sıcakta battaniyeye sardığımız yapıtları 20 kilometre at otomobiliyle götürmüştük. Yolda giderken amcam yapıtlardan ötürü teşekkür edilerek ikramda bulunacağı hayalini kurmuştu. Amcamlara taşları geri götürmeleri söylenmiş.
Amcam da Bir sefer bu taşı getirdim, bir daha tekrar at otomobiliyle köye götürmem, yolda çöpe atarım dediği için müze teslim almıştı. Artık o taşın bedelinin bilinmesi üzerine bölgede çıkan hafriyat çalışmasıyla dünya tarihine ışık tutan bir yer olarak keşfedildi. 1986 yılında 4- 5 yıl bu eserler müzenin bahçesinde atıl bir vaziyette kaldı. Daha sonra Alman arkeologlar, amcamın müzeye vermiş olduğu taşları görüyor. Ondan sonra buraya gelip, burayı keşif yaptılar. 1992 yılında hafriyat başladı.”
“KLAUS SCHMIDT’İN ELİNDE HARİTA YOKTU”
Tarihi yapıtları müzeye götüren Mahmut Yıldız, müzede bıraktığı yapıtların Nevali Çori hafriyatlarının tamamlanmasını akabinde Prof. Dr. Klaus Schmidt tarafından fark edildiğini hatırlattı.
Yıldız şöyle devam etti:
“Rahmetli Klaus Schmidt, müzedeki taşları gördüğünde gece yatamadığını bize anlatarak, çok heyecanlandığını söylemişti. Sonra köyümüze gelerek burada keşif yaptı. Birinci hafriyat 1994 yılında yapıldı. Elinde hiçbir harita yoktu. İki başka yerde hafriyat yaptı ve bir şey bulamadı.
“SAPANA TAKILAN TAŞ BELA OLMUŞTU BİZE”
“Burada ucu kırık bir taş vardı. Biz de tarlayı sürdüğümüzde sapana değince babam ‘bu taşın ucunu kırın ki sapana takılmasın’ demişti. Biz de kazma kürekle o taşı kırmaya çalışıyorduk lakin 3 metre yerin altında olduğunu bilmeden bıraktık kazmayı. Daha sonra babam o taşın üstüne balyozla vurup kırdı. Bu taş bela oldu, buradan çıkmıyor? diye sonlanmıştı. Prof. Dr. Klaus Schmidt burada gezerken, kırık taşı fark edip etrafını kazdığı sırada bir boğa kabartma fotoğrafını bulunca yıllardır aradığı keşfi bulduğunu söyledi. Daha sonra üstünü kapattılar ve Ankara’dan gerekli müsaadeler alınarak kazılara başlandı.”
“20 YIL HAFRİYAT ÇALIŞMALARINA KATILDI, ARTIK GÜVENLİK GÖREVLİSİ”
Devrin arkeolojik hafriyatları lideri Alman asıllı arkeolog Prof. Dr. Klaus Schmidt öncülüğünde yürütülen hafriyat çalışmalarında 20 yıl vazife alan Yıldız, yaşının ilerlemesi hasebiyle 2005 yılında bu vazifesini bırakmış. Buna karşın tarihten kopamayan Yıldız, Göbeklitepe’ye güvenlik vazifelisi olarak hizmet ediyor. Dünyanın dört bir yanından Göbeklitepe’ye gelen yerli ve yabancı turistlere de istekli rehberlik yapan Yıldız, giydiği yöresel kıyafetle de ören yerinin en dikkat çeken siması olarak tanınıyor.
DHA
Sözcü
