Dünyada coronavi­rüs hadise sayısı 68 milyonu, Covid-19’un yol açtığı mevt sayısı ise 1.5 milyonu aştı. Hasebiyle tüm umutlar aşıya bağlanırken; yakında uygulanmaya başlayacak olan Çin, ABD, Almanya, İngiltere ve Rusya menşeli firma­ların geliştirdiği aşıların ise öncelikle güvenilirliği ve aktifliği merak konusu ol­du… Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uz­manı Prof. Dr. Reşit Mıstık, Covid-19 aşılarıyla ilgili en çok merak edilen bahislere açıklık getirdi…

Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Reşit Mıstık

ÖNEMLİ YAN TESİRLER GÖRÜLMEDİ

Sonuç olarak hastalık yapan bazen öldü­rücü olabilen SARS-CoV-2’nin oluşturduğu Covid-19 hastalığına karşı geliştirilen ve ruhsatlandırma kademesinde olan aşıların ruhsatlandırılması durumun­da aktif ve inançlı oldukları tescillenmiş olacak. Aşının tipi ne olursa olsun ruhsatlandırılmış aşı­ların yapılmasında sakınca yoktur. Bu aşıların yapılmasında her aşıda olduğu üzere Faz çalışmalarında da değişik oran­larda yan tesirler görülmüş lakin önemli hayati yan tesir oluşmadığı tabir edilmiştir. Öbür rutinde kullanılan aşılar üzere milyon­larca bireye yapılacak aşı sonrasında her aşının aktifliği, güvenirliliği hakkında kısa ve uzun vadede bildirimler olacak ve tahminen de başka rutinde kullandığımız aşılar üzere vakitle yalnızca aşı yapılıp yapılmadığı üzere olağan soru­lar olacak­tır.

NE KADAR MÜDAFAA SAĞLIYORLAR?

Klasik aşı tek­nolojisi ile üretilen Çin menşeli aşı meyyit aşıdır. Ülkemizde Faz 3 çalışma­ları yapılmaktadır. Başka aşılar ise bilinen lakin şu ana kadar uygulan­mayan teknolojilerle üretilmektedir. Lakin sonuç olarak bağışıklığı sağlayan antijen (ya dışarıdan ha­berci RNA-mRNA verilerek organizma hücreleri tarafın­dan üretilmesini sağlamak yahut hastalık yapan özelliği olmayan taşıyıcı, vektör virüs içinde SARS CoV-2’nin bağışıklığı uyaran antijenlerini üretmek) verildiği için bir bağışıklık oluşmakta­dır.

Hangi tip aşı olursa olsun aşıların ne kadar oranda kollayıcı olacağı geniş kitlelerin aşılan­ması sonucunda ve vakit içinde ortaya çıkabile­cek bir durumdur. Lakin AstraZeneca dışındaki aşı üreticileri koruyuculuğun (Faz çalışmaların­da antikor oluşturma yüzdeleri) yüzde 90’ların üzerinde olduğunu belirtmişlerdir. AstraZe­neca aşısında bu oran yüzde 70’tir. Aşıların ne kadar mühlet koruyacağını bugünkü kısıtlı bilgilerle ortaya koymak ve kestirim etmek zordur. Ayrıyeten SARS-CoV-2’de mutasyonların ne kadar sıklıkta olacağı ve mutasyonların aşı aktifliğine nasıl yansıyacağı konuları da tekrar vakit içinde yanıtlana­bilecek sorulardır.

İŞTE O AŞILAR VE ÖZELLİKLERİ

SinoVac-CoronaVac (Çin): Klâsik aşılarda enfeksiyona sebep olan virüs­ler, zayıflatılarak ya da etkisizleş­tirilerek bedene enjekte ediliyor. Böylelikle beden, kendisine ziyan ve­remeyecek hale gelen virüse karşı gayret etmeyi öğreniyor, bağı­şıklık kazanıyor. Hepatit A ve inak­tive çocuk felci aşısı buna örnektir. Çinli SinoVac şirketi tarafından geliştirilen CoronaVac isimli SARS-CoV-2 aşısı bu kümede yer alır.

BioNTech-Pfizer ve Mo­derna (ABD-Almanya): RNA tabanlı aşılarda ise virü­sün tamamı yerine, genetik bilgisini taşıyan RNA zincirinden kritik bir kısım bedene enjekte ediliyor. Faz 3 çalışmaları yapılan, ruhsatlandırma kademesinde olan BioNTech-Pfizer ortak üretimi aşı ile Moderna aşıları bu formda üretilmektedir.

Sputnik-V ve Oxford-Ast­raZeneca (Rusya ve İngil­tere): Viral vektör aşılarında da yeniden gen tekno­lojisi kullanılarak virüsün taşıdığı genetik gerecin bir kısmı, diğer bir virüs içine yerleş­tiriliyor ve bedene enjekte ediliyor. Rusya’da rutin kullanıldığı tabir edilen Sputnik-V ve Faz 3 çalışmaları devam eden Oxford-AstraZeneca aşıları vektör-taşıyıcı olarak bir virüsün kullanıldığı aşılardır.

AŞI YAPTIRILMALI MI?

Bir hastalığı hafif belirtili yahut belirti­siz geçirmek mümkün olabildiği üzere kimi hastalıklar risk kümelerinde kimileri da herkeste yüksek oranda mevte sebebiyet verebildiği (Ku­duz yüzde 100, SARS yüzde 10, MERS yüzde 40, Covid-19 yüzde 2-5 oranında) üzere bazen düşük oranda mevt fakat yüksek oranda sekellerle (Bir hastalıktan sonra yerleşip kalan fonksiyon yahut doku bozukluğu) yaşamaya (çocuk felci, kızamıkta beyin felci vb.) sebep olurlar. Aşı işte hem hastalığı hem de vefatı hem de se­keli iyileşmeyi önlemek için yapılır.

Sözcü