Dünya ve bilhassa Avrupa’nın geneli corona virüsü pandemisinde ikinci dalga ile gayret etmeye çalışırken sürecin başından beri ülkelerin uyguladığı farklı stratejiler, geriye dönük kıymetlendirme yapma açısından manalı tablolar ortaya çıkarıyor.

İsveç de sürecin başından beri uyguladığı farklı gayret stratejisi nedeniyle dikkat çeken ülkeler ortasında yer alıyor. İsveçli yetkililer izlenen yol haritasının ismini resmen “sürü bağışıklığı” olarak koymazken uygulamalar İsveç’in bu tartışmalı metodu izlediğini gözler önüne koyuyor.

ACI TABLO…

Neredeyse hiç kısıtlamaya gitmeyen ve toplumsal aralık uygulamasının olmadığı ülke, İskandinav Yarımadası’ndaki komşuları Norveç ve Finlandiya ile karşı kıyısındaki Danimarka’ya; hatta Baltık ülkeleri Estonya, Letonya ve Litvanya’ya kıyasla daha acı bir tablo ile karşı karşıya kaldı.

İsveç’in başşehri Stockholm’de Fotoğraf: Reuters

En kalabalık ve yüzölçümü olarak da en büyük İskandinav ülkesi olan İsveç’te bugüne kadar 177 bin 355 hadise görülürken Covid-19 nedenli ölümlerin sayısı 6 bin 164 olarak kayıtlara geçti.

Finlandiya, Norveç, Danimarka, Estonya, Letonya ve Litvanya’nın toplamından daha fazla olayın görüldüğü İsveç, vefat sayılarında da bu altı ülkenin toplamından katbekat fazla mevtle karşı karşıya kaldı.

İsveç corona virüsünün ekonomik hasarından kurtulmak için çalışma hayatının ve toplumsal hayatın durmadığı bir stratejiye başvururken, bu plan, ne olaylar ve vefatları düşük düzeyde tuttu ne de ülke ekonomik olarak pandemiden daha az hasarla çıktı.

Sviriges Riksbank (İsveç Merkez Bankası) iktisadın bu yıl yüzde 4.5 oranında daralmasını bekliyor. Mart ayında yüzde 7.1 oranındaki işsizlik, mayıs ayında ise yüzde 9’a çıktı. Kıyas yapmak gerekirse Danimarka’da merkez bankası, iktisadın bu yıl yüzde 4.1 küçülmesini bekliyor. Ülkede mart ayında yüzde 4.1 olarak açıklanan işsizlik ise mayıs ayında 5.6’ya yükseldi.

İsveç’te ruhsal olarak halkın Dünya Sıhhat Örgütü’nün tanımladığı “pandemi yorgunluğu” sürecini ise daha hafif atlattığı düşünülüyor lakin ekonomik açıdan refleks ile tasarruf moduna geçen halkın, harcamaları kıstığı da söyleniyor.

Peterson Memleketler arası İktisat Enstitüsü kıdemli üyesi ekonomist Jacob F. Kirkegaard, İsveç’in pandemi ile çaba stratejisinin başarısızlığını “Kelimenin tam manasıyla hiçbir şey kazanmadılar” sözleriyle lisana getirirken milletlerarası ticaret açısından süreci “Tedarik zincirinin mevcut durumu nedeniyle öbür ülkelerin bölümlerini kapatma noktasına getirmesi, İsveç’in imalat bölümünün de kapanması manasına geliyor. Bu büsbütün öngörülebilir bir durumdu” biçiminde yorumladı.

Kurallar ve kısıtlamalar koymaktan kaçınan ve “halkın hassaslığına güvendiğini” duyuran hükümet; restoranlar, spor salonları, mağazalar, kafeler üzere rekreasyon alanları ve okulların büyük ölçüde açık kalmasına müsaade verirken İsveç’in komşuları katı karantina uygulamalarına gitmiş, büyük kümeler halinde toplanmayı yasaklamış, dükkanları ve pek çok rekreasyon alanını kapatmıştı.

Sol üst: toplam hadise sayısı, sağ üst: toplam mevt sayısı, sol alt: günlük hadise sayıları, sağ alt: günlük mevt sayıları: Kaynak: worldometers.info

Bununla birlikte İsveç’in virüsle çabasında iki devir dikkat çekiyor. Bunların birincisi hadiselerin çok önemli artış gösterdiği 15 Eylül-15 Kasım aralığı. 15 Eylül’de 87 bin 670 olan olay sayısı, iki ay sonunda 15 Kasım’da 177 bin 355’e yükseldi ve neredeyse ikiye katlandı.

Tıpkı periyotta mevt sayıları ise 5 bin 826’dan 6 bin 164’e yükseldi.

İkinci kritik devir ise 22 Mart ile 22 Haziran ortası. Bu devirde vefat sayıları korkutucu düzeylere yükseldi. 22 Mart’ta 50 olan toplam vefat sayısı, 22 Haziran’da 5 bin 329’a olay sayısı ise bin 986’dan 59 bin 674’e çıktı.

Pandemi nedeniyle birtakım müzeler faaliyetlerini durdururken (solda), kamuya açık alanlarda toplumsal uzaklık ihtarları (sağda) da artış gösterdi. Fotoğraflar: Reuters

GRETA, GREVE KONUTTAN DEVAM EDECEK

Bu sayıların ve dataların ışığında İsveç’te toplumsal ara ile ilgili ihtarlara daha fazla değer verilmeye başlandı. Birtakım müzeler, kafeler, restoranlar ve alışveriş merkezleri de tedbir gayesiyle faaliyetlerini durdurdu. İsveçli iklim aktivisti Greta Thunberg de her cuma İsveç Parlamentosu önünde yaptığı okul grevi hareketini online olarak sürdüreceğini açıklarken hayli revaçta olan meskende test yaptırma talepleri de hükümet tarafından, oluşan 16 bin kişilik sıra bitene kadar askıya alındı.

Hükümet tıpkı vakitte pandemi nedeniyle ziyan gören işletmelere maddi dayanak sağlanacağını da ay başında duyurdu.

TEDBİRLER ALINIYOR

Hadise sayısının yakın devirde keskin bir artış içine girdiği İsveç’te 16 Kasım prestijiyle tedbirler alınmaya başlanırken bir basın toplantısı düzenleyen Başbakan Stefan Lovfen, daha evvel azamî 300 kişi olan toplanma sayısını 8’e düşürdüklerini açıkladı. Kamuya açık alanlarda en fazla 8 kişi bir ortaya gelebilecek.

“Topyekün karantinaya inanmıyoruz” diyen Başbakan Lovfen “Aldığımız tedbirlerin uygun olduğunu düşünüyoruz” tabirlerini kullandı ve ekledi:

“Bu, tüm toplum için yeni olağan. Spor salonlarına gitmeyin, kütüphanelere gitmeyin, akşam yemekleri organize etmeyin. İptal edin.”

İçişleri Bakanı Mikael Damberg ise toplanma sınırlamasının şimdilik bir ay geçerli olacağını tabir ederken kısıtlamanın yıl sonuna kadar devam etmesi bekleniyor. 13 Kasım’da Reuters’a konuşan ülkenin corona virüsü ile çaba metodunun mimarı Baş Epidemiyolojist Anders Tegnell genel stratejilerinin değişmeyeceğine vurgu yaptı.

“Bu yolda devam edeceğiz. İsveç’te bu halde çalışıyoruz. Büyük bir anlayışa ve kurallara karşı büyük bir bağlılığa sahibiz.”

Halkın bir kısmı “In Tegnell we trust!” (“Tegnell’e güveniriz!” ABD’nin 1956’da Kongre kararıyla belirlediği resmi sloganı olan In God We Trust: Tanrı’ya Güveniriz tabirine bir gönderme) tişörtleri giyecek kadar Tegnell’in gerisinde lakin tenkitler de hayli sert.

İsveç’in corona virüsü ile gayret usulünün mimarı Epidemiyolojist Anders Tegnell. Fotoğraf: Reuters

BİLİM İNSANLARI UYARDI

Son olarak 13 Kasım’da Aftonbladet gazetesinde ortak bir açık mektup yayımlayan 27 İsveçli bilim insanı ve tabip, bahar devrinde yaşanan vahim tablonun tekrarlanabileceği tarafında ikazda bulundu.

Tegnell ise Avrupa’da pek çok ülkenin İsveç’in uyguladığı modele geçiş yaptığını savunuyor:

“Şimdilerde birden fazla ülke İsveç’te yaptığımız formda çaba ediyor. Neredeyse hiçbir ülke okulları kapatmıyor örneğin.”

Maske kullanımı ile ilgili olarak bir tavsiyede bulunmayan nadir ülkelerden biri olan İsveç’te bu karar insanların tercihine bırakılmış durumda. Pek çok tavsiyeye karşın Tegnell ise “Bu bahiste çok az çalışma olması şaşırtan. Ve maske kullanımının katı kurallara tabi olduğu ülkelere bakarsanız iyi ilerlediklerini görmek zor” dedi.

Sözcü