Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) ekim ayında Tüketici Fiyat Endeksi’nin (TÜFE) yüzde 3,51 arttığını ve yıllık enflasyonun yüzde 21,31’e yükseldiğini açıklamasının akabinde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) Kasım Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu da yayınlandı.
TÜİK’in açıkladığı enflasyonun nedenleri bu raporda ayrıntılandırıldı.
ENFLASYONDAKİ YÜKSELİŞE EN BÜYÜK KATKI YÜZDE 0,73 İLE GÜÇTEN GELDİ
Yayınlanan rapora nazaran, kasım ayında enflasyondaki yükselişe en besbelli katkı güç kümesinden gelirken, yıllık tüketici enflasyonuna katkı güçte 0,73 puan, hizmette 0,30 puan, alkol-tütün-altında 0,15 puan, besinde 0,13 puan ve temel mal kümesinde 0,11 puan arttı.
HİZMET KESİMİNDE FİYAT ARTIŞI YAŞANDI
Enflasyondaki yükselişte öne çıkan bir başka küme hizmet dalı oldu. Bu kümede lokanta-otel kümesi fiyatlarındaki hızlanma besbelli seviyede gerçekleşti. Taze meyve ve zerzevat dışı besin enflasyonundaki seyir, yemek hizmetleri enflasyonunu olumsuz tarafta etkiledi.
TAZE MEYVE VE ZERZEVAT ENFLASYONUNDAKİ BAZ TESİRİYLE BESİN YILLIK ENFLASYONU SONLU GERİLEDİ
Kasım ayında global besin ve ziraî emtia fiyatlarındaki yükseliş eğilimi tahıllar öncülüğünde sürerken, bu gelişmenin olumsuz yansımalarına rağmen taze meyve ve zerzevat enflasyonundaki görünüm ve baz tesiriyle besin yıllık enflasyonu hudutlu bir oranda geriledi. Temel mal fiyatlarındaki aylık artış ise hızlandı. Bu kümede, bir evvelki yılın kasım ayındaki yüksek artış nedeniyle yıllık enflasyon görece yatay seyretti.
Birebir devirde emtia fiyatlarında süregelen olumsuz seyir, tedarik zincirlerinde artarak devam eden aksamalar ve TL’deki gelişmelerle birlikte üretici fiyatlarında güç ve orta malları başta olmak üzere genele yayılan artışlar görüldü. Bu görünüm altında B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonları ve ana eğilimleri yükseldi.
Kelam konusu gelişmelerle kasımda evvelki aya nazaran yıllık tüketici enflasyonuna katkı; güçte 0,73 puan, hizmette 0,30 puan, alkol-tütün-altında 0,15 puan, besinde 0,13 puan ve temel mal kümesinde 0,11 puan arttı.
HİZMET DALINDA YILLIK ENFLASYON LOKANTA-OTELDE BESBELLİ OLMAK ÜZERE TÜM ALT KÜMELERDE YÜKSELDİ
Hizmet fiyatları kasımda yüzde 1,88 yükselirken, küme yıllık enflasyonu 1,45 puan artarak yüzde 16,88 oldu. Yıllık enflasyon, lokanta-otelde bariz olmak üzere tüm alt kümelerde yükseldi.
Lokanta-otelde yıllık enflasyon kasım ayında yüzde 28,90 düzeyine ulaşırken, alt kümenin hizmet enflasyonu üzerindeki olumsuz tesiri barizleşti. Bu gelişmede, ekmek-tahıl eserleri ile et ve et eserleri üzere besin fiyatlarındaki görünümle birlikte yemek hizmetleri fiyatlarındaki yüzde 4,24’lük artış öne çıktı. Konaklama hizmetleri fiyatlarında da yüzde 2,43 ile yükseliş eğilimi sürdü.
Güçlü mal fiyatları bu devirde yüzde 4,06 artarken, bu gelişmede yüzde 5,21 ile araba, yüzde 5,31 ile mobilya ve yüzde 2,40’la beyaz eşya fiyatlarındaki artışlar belirleyici oldu, öteki elektrikli ve elektriksiz aletlerdeki yükseliş ise yüzde 0,63’le hudutlu kaldı.
KUR DEĞİŞİKLİKLERİ FİAT ARTIŞLARINI BİRTAKIM KÜMELERDE GERİLEDİ
Öteki temel mallarda kur gelişmeleriyle birlikte fiyat artışları, konutun bakım tamiratı, şahsî bakım eserleri, meskenle ilgili paklık gereçleri ve mesken içi dokumacılık eserleri ön planda olmak üzere küme geneline yayılarak devam etti. Küme aylık enflasyonu da yüzde 4,27 oldu.
Öte yandan, giysi ve ayakkabı fiyatları kasımda yüzde 1,65 yükselerek mevsimsel ortalamasının altında artış gösterirken, küme yıllık enflasyonu yataya yakın bir seyir izledi.
Güç fiyatları kasımda yüzde 5,95 artarken, bu periyotta memleketler arası güç fiyatları ölçülü seyretti. TL’deki görünümle birlikte yüzde 14,25’le katı yakıt, yüzde 13,96’yla tüp gaz ve yüzde 12,34’le akaryakıt kümelerinde yüksek aylık artışlar kaydedildi. Böylelikle yıllık güç enflasyonu kasımda 6,38 puan yükselerek yüzde 32,14 oldu.
BESİN VE ALKOLSÜZ İÇECEKLER YÜZDE 3,92 ARTTI
Besin ve alkolsüz içecekler fiyatları kasımda yüzde 3,92 artarken, küme yıllık enflasyonu bir evvelki yıldaki yüksek bazın da tesiriyle 0,30 puan gerileyerek yüzde 27,11’le yüksek seyrini korudu. Yıllık enflasyon, işlenmemiş besin kümesinde 3,98 puan düşüşle yüzde 25,22’ye geriledi, işlenmiş besin kümesinde ise 3,15 puan artışla yüzde 28,86’ya yükseldi.
ZİRAÎ KURAKLIK, KUR GELİŞMELERİ VE GİRDİ MALİYETLERİ TESİRLİ OLDU
Bu periyotta, öteki işlenmemiş besin kümesi genelinde fiyatlar yüzde 5,47’yle değerli ölçüde yükselirken, et, yumurta, patates, kuruyemiş ve bakliyat fiyatlarındaki artışlar öne çıktı. Bu gelişmelerde ziraî kuraklık, kur gelişmeleri ve girdi maliyetleri tesirli olmaya devam etti.
İşlenmiş besinde aylık fiyat artışı yüzde 4,83’le hızlandı. Bu devirde genele yayılan yüksek artışlar görülmekle birlikte bilhassa ziraî kuraklık ve milletlerarası tahıl fiyatlarında gözlenen olumsuz seyir ile kur gelişmelerinin yansımalarının hissedildiği ekmek ve tahıllar kümesindeki aylık yüzde 7,20’lik yükseliş dikkati çekti.
Öte yandan, kırmızı et fiyatlarındaki artışların tesirlerinin izlendiği işlenmiş et eserleri, milletlerarası yağ fiyatlarının tesirlerinin görüldüğü katı-sıvı yağlar ile şeker ve şekerle ilişkili eser kümeleri öne çıktı. Bu gelişmeler sonucunda taze meyve ve zerzevat dışı besin kümesinde yıllık enflasyon 2,23 puan yükselerek yüzde 29,76’ya ulaştı.
TÜKETİCİ FİYATLARI ÜZERİNDE ÜRETİCİ FİYATLARI KAYNAKLI BASKILAR SÜRDÜ
Bu gelişmelerle tüketici fiyatları üzerinde üretici fiyatları kaynaklı baskılar sürdü.
Yurt içi üretici fiyatları kasım ayında yüzde 9,99 artarken, yıllık enflasyon 8,31 puan yükselişle yüzde 54,62 oldu. Alt kümeler geneline yayılan yüksek fiyat artışlarında TL’deki gelişmeler ve ziraî eserler başta olmak üzere emtia fiyatlarındaki yüksek seyir belirleyici olmaya devam ederken, tedarik zincirindeki aksamalar tekrar barizleşti. Bu devirde petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının eğilimi değerli ölçüde yükseldi.
Ana sanayi kümelerine nazaran incelendiğinde, yıllık enflasyon güç ve orta mallarında daha bariz olmak üzere tüm alt kümelerde yükseldi. En bariz artış ise yüzde 13,33 ile güç kümesinde gerçekleşti. Bu gelişmede elektrik gücünün üretim ve dağıtımı, rafine edilmiş petrol eserleri, gaz imalatı ve kömür imalatı öne çıktı.
BİRTAKIM ALT KALEMLERDE BARİZ ARTIŞLAR DEVAM ETTİ
Aylık yüzde 11,55 yükselen orta malları fiyatlarında demir-çelik ile öteki metaller, dokumacılık iplik ve elyafları, kimyasal ve plastik eserler dikkati çekerken, öteki alt kalemlerde de bariz artışlar izlendi. Sermaye mallarındaki fiyat artışında ise metal yapı eserleri, motorlu kara taşıtları ile bunların modül ve aksesuarları ve makineler ön plana çıktı. Güçlü tüketim malları fiyatları mobilya, mücevherat ve konut aletleri öncülüğünde yükselirken, dayanıksız tüketim mallarındaki artışta et eserleri, dokumacılık eserleri, katı-sıvı yağlar ile öteki besin eserleri belirleyici oldu.
Ensonhaber
