Ceviz Ağacı’nda Hayati karakterini canlandırmanın mesleğinizdeki yeri nedir?
Hayati’yi 3 boyutlu yazılmış ve derinlikli bir karakter olduğu için çok sevdim. Direktörümüz Faysal Soysal hakikaten uzun müddet çalışmıştı senaryo üzerinde. Hayati’yi oynamaktan çok keyif aldım. Bugüne kadar edindiğim şeyleri kullanma fırsatı verdi. Bir karakteri baştan sona götürmek bir mesai ister. Metin üzerindeki dramaturjinin dışında his dramaturjisini de iyi yapmak gerekiyor.
Sinema, eylemsizliğin de bazen suça ortak olacağı iletisini veriyor…
Hayati varoluşsal sıkıntıları olan bir edebiyat öğretmeni. Sizin edebiyat ile kurduğunuz ilgide Hayati nerede duruyor?
Hayati’yi bu manada biraz tanıdığımı düşünüyorum. Edebiyat ile ilgilenen herkesin bununla duygudaşlık kuracağını düşünüyorum. Dostoyevski, Camus, Oğuz Atay, Turgut Uyar üzere temel taşlar var. Bunları okuyup bitirmezsin, onlar senin hayatında var olmaya devam eder. Hata ve Ceza daima bir yerde durur. Ortada bir açıp bakarsın. Tutunamayanlar’ın bir kısmı aklına gelir, açar yine okursun. Benim hayatımda da bunların karşılığı var.
12 Eylül tesiri sinema ekseninde izleyiciye ne söylüyor?
Hayati ile birebir yaştayız çabucak hemen. Çocuk yaşımızda bunlar yaşandı. Meskenleri basılanlar, yakınları gözü önünde kaybolanlar, ölenler, gadre uğrayanlar… Suskunluğumuzu, hadiseleri 15-16 yaşında anlamaya başladığımızı hatırlıyorum. 90’larda uyanmaya başladık neler olduğuna dair. Bugüne benzeri bir formda medyada her şeyin yolunda olduğuna dair net bir imaj vardı. Lakin insanların annesi babası öldürüldü, kayboldu. Lisanını ve dinini toplum içinde söyleyemeyen beşerler da vardı. Bunları biz sonradan gördük. Hayati’nin de sinemada çok net ve açık öğrenme isteği var… Neden oldu bu? Babam ne yaşadı ve neden intihar etti? Hayati bunları sorgularken evliliği başarısız oluyor ve karısı onu terk ediyor.
Hayati’nin problemler yaşadığı eşi de fotoğraf öğretmeni Yaprak… Lakin bu karakterle ilgili çeşitli tenkitler yazıldı… Buna ne dersiniz?
Seyirciden bu türlü bir tenkit aldık. Tenkit, tenkittir. “Yanlış anladınız, o denli bir şey yok” denemez. Benim okuduğum senaryoda ve sinemada çıkarılmaya çalışılan şey şuydu; karar vermiş, kararının gerisinde duran güçlü bir bayan karakteri çizilmeye çalışıldı. Taşranın da baskısı var. Baskı yapanlar ortasında öğretmenler bile var. Buna karşın “Ben bu hayatı yaşamak istemiyorum” diyen ve bunun ardında duran bir bayan kelam konusu…
SANAT KONUŞMAYA HİÇBİR VAKIT GELEMEDİK
12 Eylül ile bugünleri karşılaştıranlar, benzetenler az değil… Sizce biz 12 Eylül periyodundan ders alabildik mi?
Bizim ülkemizden büyük olmayan vaka yok üzere. O kadar çok büyük hadise yaşıyoruz ki! Toplumsal olarak bir his hakkında hemfikir olabilmek için çok uzun vakit geçirmemiz gerekiyor. 12 Eylül ile yüzleşmeyi bile tam başaramamışken, başımıza öteki bir sürü büyük hadise geldi. 12 Eylül’ün öncesi de var… 60’ı, 70’i var. 10 yılda bir başına dan diye vurulan bir toplumun bundan sıyrılması kolay bir iş değil. Toplumsal uzlaşıya varmak çok sıkıntı iş. Bugüne kadar gelen iktidarlar da kalın hislerle taraftarlarını bir ortada tutmaya çalıştı. Hiç incelemedik. Sanat ve edebiyat konuşmaya hiçbir vakit gelemedik…
Siz bir oyuncu olarak nasıl bir dünyada mesleğinizi yapmak isterdiniz?
Olağan ki sanatın konuşulduğu, heykel standından çıkıp, kitap tanıtımına, oradan da bir sinemaya gittiğimiz dünya diyesi geliyor insanın… Lakin bizim ikilemimiz bu. Bizim beslendiğimiz bu hadiseler var. İsveç’te ya da Norveç’te bir mühlet yaşamak isterdim, ancak bu toprakları terk etmek istemem. Bu toprakların bize kattığı acısıyla, tatlısıyla bir şeyler var. Son vakitlerde İran sinemasının aniden yükselmesi enteresan bir örnek. İnsanların beslendiği coğrafyaya nazaran üretim yapmaları gerekiyor. Her şeyin yasak olduğu bir ülkede dünyanın hayran olduğu bir sinema yapabiliyorsanız, bu sanat oluyor.
Söylediğiniz üzere her dertli periyot kendi sanat yapıtlarını doğuruyor… Gelecek 10 yıla dair öngörünüz nedir? Sizce yüklü olarak hangi bahisler sanatta baskın olacak?
Bu ülkede Devlet Tiyatrosu ve Kent Tiyatroları kurumları var. Devlet, oraların repertuvarına karışabiliyor. Oraya uygulanan baskılar sayesinde özel tiyatrolar bir anda fışkırdı. Bir fizik kanunu gerçekleşti. Alternatif tiyatrolar dediğimiz kurumlar ana akım haline geldi. Asla Kent Tiyatroları’nda ve Devlet Tiyatroları’nda oynanamayacak metinleri sergilemeye başladılar. Sonra yazmaya başladılar ve Türk Tiyatrosu inanılmaz bir formda eser vermeye başladı. Geçtiğimiz 10 yılda birçok yeni oyun üretildi. İşte, burasının bu türlü bir durumu var. Ne olursa olsun sanat bir şey doğuruyor ve var olmaya devam ediyor. Pandemide hepimiz kapandık ancak insanlık yeniden durmadı. Herkes konutunda konser verdi, oyun üretti. Yeni bir biçem doğdu. Beşerler tiyatro oyunları ile dijitali bir ortaya getirdi.
YENİ YOLLAR BULMAK MAKÛS DEĞİLDİR
Sanatkarların pandemide ağır bir dayanışma gösterdiğini görüyoruz. Sizin fikriniz nedir?
Ben Oyuncular Sendikası idare konseyi üyesiyim. Bir taraftan kimi şeyleri bilmiyorduk. Yolda o kadar çok öğrenildi ki! Kuruluşunda emeği geçen başta Memet Ali Alabora olmak üzere bütün arkadaşları anmak isterim. Onların açtığı yolla birlikte bir ortada durmayı öğrendik. Yaptığımız işin ne kadar teminatsız olduğunu gördük. Artık bunun çabasını veriyoruz. Kıymetli olan burada bir unsur yazdırabilmek… Günün şartlarına nazaran hali ve istikameti tekrar belirlemek gerekebiliyor. Şu anda o denli bir noktadayız. Evvelden verilen uğraş biçiminin bugün çalışmadığını görüyorsak, bundan vazgeçmek makus bir şey değildir. Yeni yollar bulmak makus değildir. En azından denenmesine müsaade verilmeli.
İZLEYİCİLER YANIMIZDA OLSUN
İnsanlarımızın bilhassa tiyatrolara ve bağımsız sinemalara takviye olmasını istiyoruz. Tenkit sonuna kadar kabulümüz. Beğenmeyebilirler, bunu da belirtsinler. Tenkitlerini sakınmasınlar, ama oyunlara ve sinemalara gitsinler. Yanımızda olsunlar, biz de onların yanında olalım istiyorum.
Sözcü
