2022 yılı artırımının birinci toplantısı yarın Minimum Fiyat Tespit Komitesi tarafından yapılacak.

Toplantı öncesi Türk-İş Genel Lideri Ergün Atalay, Hak-İş Genel Lideri Mahmut Arslan, DİSK Genel Lideri Dilek Çerkezoğlu, yeni minimum fiyat konusunda ortak yazılı açıklama yaptı.

“İNSAN ONURUNA YARAŞIR ÜCRET”

Açıklamada, minimum fiyatın emekçi ve ailesinin günün ekonomik ve toplumsal şartlarına nazaran insanca yaşamasını mümkün kılacak, insanlık onuruyla bağdaşacak bir fiyat olduğu belirtilerek, şu sözler kullanıldı:

“Bu istikametiyle minimum fiyat, insanın yaşaması ve varlığını sürdürebilmesi için gerekli olan minimum gelir kaynağıdır. ILO Anayasası’nın girişinde, ‘İşçinin ve ailesinin sırf geçimini temin eden fiyat, insanca yaşamaya kâfi bir fiyat değildir. Halbuki personelin insanca yaşaması için kâfi fiyata sahip olması gerekir’ tabirine yer verilmiştir. Üç personel konfederasyonu ‘insan onuruna yaraşır bir taban ücret’ belirlenmesi taleplerini bir ortaya gelerek ortaklaştırmıştır. Bilhassa sendikasız emekçilerin değerli bir kısmının temel sorunu olan taban fiyatın, belirlediğimiz ve savunduğumuz prensipler doğrultusunda karara bağlanması büyük ehemmiyet taşımaktadır.”

“TOPLUMUN TÜM BÖLÜMLERİNİ İLGİLENDİRİYOR”

Fiyatlı çalışanların yarıya yakınının taban fiyat ve civarında gelire sahip olduğu vurgulanan açıklamada, şunlar kaydedildi:

“Sosyal güvenlik primine temel ortalama kar da taban fiyatın biraz üzerindedir. Minimum fiyat belirleme çalışmaları yalnızca fiyatlı kesiti değil toplumun tümünü yakından ve direkt ilgilendirmektedir. Yalnızca taban fiyat alanlar değil; minimum geçim indirimi, işsizlik ödeneği, kısa çalışma ödeneği, engelli ve yaşlılık aylığı ile bakım yardımı, genel sıhhat sigortası, kişisel emeklilik, toplumsal güvenlik borçlanması, toplumsal güvenlik alt ve üst primlerinin belirlenmesi üzere çok geniş bir alanı kapsamaktadır. İktisatta bilhassa son devirde döviz kurlarında yaşanan harikulâde dalgalanma ve başta besin ve kira olmak üzere temel mal ve hizmet fiyatlarında görülen artışlar, emeğinden öbür hiçbir geliri olmayan fiyatlı çalışanların satın alma gücünü geriletmiştir. Bu nedenle, 2022’de geçerli olacak taban fiyatın, iktisatta yaşanan gelişmeler de dikkate alınarak, beşere yakışır bir hayat seviyesini sağlayacak formda tespit edilmesi gereği ortak fikrimizdir.”

“ÜCRETİN DÜŞÜK BELİRLENMESİ KABUL EDİLEMEZ”

Taban fiyatın emeğe gösterilen hürmetin bir ölçüsü olduğuna dikkatin çekildiği açıklamada, şu değerlendirmelerde bulunuldu:

FİYATLARDAN ALINAN VERGİLERE DİKKAT ÇEKİLDİ

Açıklamada, Türkiye’de minimum fiyat seviyesinin AB üyesi tüm ülkelerin gerisinde kaldığı tespitine yer verilerek, şu sözler kullanıldı:

“Küresel pazarlar ile rekabet edebilmek ismine emek kısmının talepleri görmezden gelinmemelidir. Türkiye’nin rekabet kaidelerini düşük fiyat siyasetiyle sağlamak doğrultusunda bir anlayışı olmamalıdır. Bugün ücretliler üzerinde dayanılmaz boyutlarda vergi yükleri bulunmaktadır. Türkiye’de gelir vergisi mükelleflerinin büyük çoğunluğu fiyat geliri elde edenlerdir. Kaldı ki hem direkt gelir ve çıkar üzerinden hem dolaylı olarak mal ve hizmet alımında yapılan zarurî muhtaçlık harcamalarından ötürü günlük yaşantının her kademesinde vergiye maruz kalınmaktadır. Fiyatlı çalışanların net fiyatı, vergi dilimlerindeki artışlar nedeniyle ilerleyen aylarda düşmektedir. Minimum fiyat alan çalışanlar bile yılın son dört ayında eksik fiyat almak durumunda kalmaktadır. Minimum fiyatta gelir vergisi nedeniyle meydana gelen gerilemenin telafi edilmesi uygulaması, yalnızca taban fiyatla çalışan bekar personeller için geçerlidir. Evli, üç çocuklu ve eşi çalışmayan bir emekçi yılbaşında elde ettiği fiyat seviyesini yıl sonunda alamamaktadır. Bu çalışanın yılın toplamı prestijiyle kaybı devam etmektedir. Mevcut bu uygulamayla aile korunmamaktadır.

Fiyatlı çalışanlar için vergi matrahı farklılaştırılmalıdır. 2002’de gelir vergisi tarifesi brüt taban fiyatın 17,1 katıyken, günümüzde 6,7 katına gerilemiştir. Tüm fiyat gelirlerinde, minimum fiyata denk gelen kısmına kadar olan meblağın vergi dışı bırakılması tarafında toplumsal taraflar ortasında görüş birliği oluşmasına karşın -şimdiye kadar- rastgele bir düzenleme yapılmamıştır. Patronun toplumsal güvenlik primi düşürülmüş ve buradan doğan milyarlarca liralık gelir kaybı Hazine tarafından karşılanmaktadır. Lakin çalışanların toplumsal güvenlik priminde bir indirim yapılmamıştır. Toplumsal devletin hami vasfı öncelikle düşük gelirli olan fiyatlı çalışanlar için olmalıdır.”

KONFEDERASYONLARIN BELİRLEDİĞİ PRENSİPLER

Türk-İş, Hak-İş ve DİSK, “insan onuruna yakışır” bir seviyede minimum fiyat belirlenebilmesi için Taban Fiyat Tespit Komitesi’nin çalışmalarında temel alınması gereken unsurları şu halde sıraladı:

“- Taban fiyatın saptanmasında Anayasa’da yer alan ‘geçim şartları’ yaklaşımına öncelikle uyulmalıdır. Günün ekonomik ve toplumsal şartlarına nazaran emekçinin ve ailesinin insanca yaşamasını mümkün kılacak ve insanlık onuruyla bağdaşacak minimum fiyat belirlenmelidir.
– Minimum fiyat net olarak açıklanmalıdır. Bu fiyattan yapılacak vergi, toplumsal güvenlik ve gibisi kesintiler net meblağın üzerine ek edilmeli ve yıl boyunca minimum fiyat açıklanan bu net fiyatın altına düşmemelidir. Minimum Geçim İndirimi (AGİ) emekçinin uygar durumuna nazaran ayrıyeten ek edilmelidir.
– Tüm fiyatların taban fiyata tekabül eden kısmı vergiden muaf olmalıdır. Gelir vergisi tarifesi en az yine değerleme oranında artırılmalıdır. Ayrıyeten, ücretliler için damga vergisi uygulaması kaldırılmalıdır. Minimum fiyat sonrası birinci vergi basamağı için uygulanacak oran da yüzde 10 olmalıdır.
– Minimum fiyat, rastgele bir ayırım yapılmadan tekrar ulusal seviyede tek olarak ve yıllık belirlenmelidir. Çalışanların ortasında nitelik, kıdem, işin mahiyeti üzere ekonomik hedefli değerlendirmelerin tümünden bağımsız olarak ele alınmalıdır.
– Minimum fiyat, ekonomik ölçülerin ötesinde toplumsal bir fiyat olarak kabul edilmeli ve bu özelliği temel alınarak belirlenmelidir.
– Devlet çalışanlar ortasında ayrım yapmamalı, kamuda geçerli en düşük aylık meblağını taban fiyat belirlenirken de dikkate almalıdır.
Taban fiyat ile irtibatlı olarak ve günümüz ekonomik şartlarını da dikkate alarak;
– Patronlara sağlanan toplumsal güvenlik prim takviyesinin gibisi bir takviye personellere de verilmeli ve çalışanların toplumsal güvenlik haklarında bir kayıp yaratmayacak formda emekçi SGK prim hissesi 5 puan düşürülerek bütçeden karşılanmalıdır.
– ‘Sosyal devlet’ unsuru gereği memurlara çalışmayan eş için ödenen ‘aile yardımı’ personeller için de uygulamaya konulmalıdır.
– Sendikal örgütlenmenin önündeki maniler kaldırılmalı ve taban fiyat teşviki yalnızca sendikal örgütlenmenin olduğu iş yerleri için uygulanmalıdır.”

Ensonhaber