4 Ekim 2021’de meydana gelen büyük Facebook kesintisini hatırlıyor musunuz? Facebook ve yan kuruluşları Messenger, Instagram, WhatsApp ve Oculus, altı saatten fazla bir müddettir dünya genelinde kullanılamamıştı.
Bu, Facebook’un 2008’den bu yana yaşadığı en uzun kesinti oldu. Kesinti, Facebook’un kurucusu Mark Zuckerberg’in yaklaşık 6 milyar dolar kaybetmesine neden oldu.
Ayrıyeten Facebook’u ticari operasyonları için kullanan birçok şirket, Facebook’un altı saatten fazla bir müddettir kullanılamaması nedeniyle milyonlarca dolar kaybetti.
DÜNYADA İNTERNET ÇÖKERSE NE OLUR
Facebook’un tüm dünya için çöktüğü üzere, tüm dünyada tüm internet çökerse ne olur?
Hayal edebileceğinizden daha büyük bir felaket olurdu. Bunun nedeni, bugün dünyanın çoğunluğunun internete bağımlı olmasıdır. Son Facebook çökmesi nedeniyle milyarlarca dolar zati kaybedildi. Artık, tüm dünyada tüm internet çökerse daha ne kadar kaybedileceğini hayal edin.
Lakin bu, sırf internetin tamamı global seviyede kullanılamaz hale gelirse gerçekleşir. Bunu yapmak hiç mümkün olacak mı? Kuzey Kore’de olduğu üzere makul bir ülkede interneti kesmek mümkündür. Pekala tüm dünyada interneti kesmek mümkün mü?
Teorik olarak mümkün. Lakin pratikte, neredeyse imkansız. Devlet interneti denetim edebilir mi? Hayır, yapamazlar. Yapabilecekleri azamî şey, birkaç toplumsal medya gönderisini kaldırmak ve birkaç web sitesini engellemek.
Bunun nedeni internetin nasıl kurulduğuyla alakalıdır. İnternetin merkezi bir otoritesi yoktur. Artık gelin internetin icat edilme gayesine kısaca bir göz atalım.
İNTERNET NASIL İCAT EDİLDİ
1947–1989 ortasındaki vakit diliminde ABD ile Sovyetler Birliği ortasında jeopolitik bir rekabet periyodu yaşandı. Amerikan ordusu, Sovyetler Birliği ABD’ye saldırırsa, irtibat sistemlerindeki rastgele bir yere tek bir atakla bile ABD’nin tüm irtibat sisteminin yok olacağından kaygılıydı.
Bunun nedeni, ABD’nin tüm irtibat sisteminin o sırada merkezileştirilmiş olmasıydı. Tüm bağlantı yolları birbirine bağlıydı ve bir noktadaki hasar tüm sistemi bozabilirdi.
Bu yüzden o vakitler ABD’li bilim insanları, sistemdeki bir noktada bir kesintinin ülkenin tüm irtibat sistemini etkilemeyeceği bir bağlantı sistemi icat etmeyi düşündü.
1962’de JCR Licklider isimli Amerikalı bir bilim insanı; Sovyetler Birliği, ABD’deki telefon sistemini yok etse bile hükümet yetkililerinin birbirleriyle irtibat kurmasını sağlayacak tüm bilgisayarlar ortasında galaktik bir ağ oluşturma fikrini önerdi.
Amerikalı bilim insanları, bu fikre dayanarak 1969’da ARPANET olarak bilinen bir bilgisayar ağı kurmayı başardı.
Bu sistemde birçok düzgünleştirme yapıldı. Ağlar ortası bağlantının geliştirilmesi ve TCP/IP protokolünün benimsenmesi, sistemde daha fazla gelişmeye yol açtı.
İnternet, halk tarafından erişilebilir değildi, lakin 1989’da World Wide Web’in (WWW) icadından sonra, halk için daha erişilebilir hale gelmeye başladı. 21. yüzyıla gelindiğinde, tüm dünya internete erişebilir hale geldi.
İnterneti tüm dünya için engellemek mümkün değil. Birkaç bölgede interneti bloke etmek mümkün, lakin küresel seviyede interneti kapatmak mümkün değil.
Zira internetin merkezi bir otoritesi yoktur. Bu nedenle bir bağlantı yolu hasar görse bile, bildirisi iletmek için her vakit öbür bir yolun kullanılması mümkün.
Bu yüzden, interneti global olarak yalnızca birkaç bağlantı yolunu yok ederek çökertmek mümkün değil.
Ensonhaber
