Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 5 büyük zincir marketin fahiş fiyattan sorumlu olduğunu açıklamasının akabinde başlatılan soruşturma, kabahat fiilinin varlığına hükmedilerek sonuçlandırılmıştı.

SORUŞTURMA SONUNDA 2,7 MİLYAR LİRA CEZA KESİLDİ

Yalnızca işaret edilen zincir marketler değil bir tedarik firması da incelenmiş, fahiş fiyatla satış yapıldığı tespit edilmiş ve çeşitli para cezalarına çaptırılmışlardı. Rekabet Konseyi, 5 market ve bu tedarikçi firmaya 2,7 milyar liralık ceza kesmişti.

Tüm kamuoyunun önüne cereyan eden bu gelişmelerin sonucunda birtakım zincir marketler de cezaya itiraz ederek, süreci farklı bir istikamete soktu.

KARTELLEŞME, FAHİŞ FİYAT UYGULAMALARININ ÖNÜNE ÇIKTI

Tüm bu yaşananlar içinde öne çıkan bir husus vardı ki o da aslında fahiş fiyattan çok daha tehlikeli bir bahis olan “kartelleşme”.

Zira bu zincir marketler; özgür rekabet şartlarını bir kenara bırakarak, evvel kendi ortalarında bağlantı kurarak, menfaatlerini önceleyerek, eserlerine ortak ve yaklaşık fiyat belirledi. Doğal bu tavır tüm pazarı etkileyerek enflasyonun da belirteci olan fiyat artışlarının temelini oluşturdu.

Lakin oyun bozuldu ve “Bozuk para” parolası ile WhatsApp kümelerinden fiyat belirleyen zincir marketlerinin yazışmaları Rekabet Heyeti raporuna yansıdı.

“DELİL NİTELİĞİNDEKİ YAZIŞMALAR ELE GEÇTİ”

Zincir marketlere verilen rekor cezayı kıymetlendiren Rekabet Kurumu Lideri Birol Küle “Mevzu bugünün konusu değildir. 19 aylık bir vakit diliminde kanıt niteliğindeki yazışmalar ele geçirilmiştir. Soruşturma sürecinde tez konusu aksiyonlarla ilgili olarak taraflardan üç yazılı, bir kelamlı olmak üzere toplam 4 savunma alınmıştır. 2018 yılına kadar geriye giden kanıt niteliğindeki yazışmalar ele geçirilmiştir. ‘Bozuk fiyatların düzelttirilmesi’ diye etiketlerde fiyat artışlarına gidilmiş.” dedi.

“CEZA FAHİŞ FİYATTAN DEĞİL KARTELLEŞMEDEN VERİLDİ”

Rekabet Kurumu Lideri Birol Küle, cezanın fahiş fiyat artışından değil, kartelleşme cürmünden verildiğini belirterek “Her şey tarzına uygun halde yapılmıştır. Yakın tarihte tıpkı pazarda, tıpkı tıpta ihlalin tespit edildiği öbür birtakım rekabet otoriteleri tarafından yüzde 3’ten yüzde 7’ye kadar para cezası uygulanmıştır.” açıklamasını yaptı.

ORTAK HAREKET EDİYORLAR

Kamuoyunda daima fahiş fiyat konusunun gündemde olduğuna dikkati çeken Küle, şu bilgileri verdi: “Yapılan tespitlere nazaran, ihlal konusu davranışlar nedeniyle fiyatların tüketici aleyhine yükseltildiği görülmekle birlikte, bu fiyatların ‘fahiş’ olup olmadığına dair bir kıymetlendirme bulunmamaktadır. Soruşturmada fahiş ya da çok fiyat değil rakipler ortasında koordinasyon/eş güdüm sonucunda belirlenip belirlenmediği araştırılmıştır. 5 perakendeci teşebbüs ortasında direkt yahut ortak tedarikçiler aracılığıyla dolaylı temaslar yoluyla, fiyat artışlarının uyumunun sağlandığı, ‘piyasanın organize edildiği’, ‘artırılan fiyatların rakiplerle eş vakitli raflara yansıtılacağı’ istikametinde ve emsal nitelikte pek çok tabir bulunduğu, zincir marketlerin fiyat hareketlerinin de bu bulguları büyük ölçüde teyit ettiği görülmüştür. Ayrıyeten geleceğe dönük fiyatlar, fiyat artış tarihleri, dönemsel kampanyalar ve indirimler üzere rekabete ait hassas bilgilerin paylaşıldığı, fiyat indirimine giden yahut pazar genelinde fiyatların arttığı devirde zincir marketlerin fiyatlarının tüketiciler aleyhine yükseltilmesinin sağlandığı, gerçekten bu durumun çoklukla ‘bozuk fiyatların düzelttirilmesi’ biçiminde dokümanlara yansıdığı tespit ediliyor. Doğal ki buradaki bozuk fiyat tabirinden düşük fiyatların kastedildiğini açıklamama sanırım gerek yok.

“KARTEL ANAYASAYA NAZARAN SUÇTUR”

Öncelikle kimi bölümlerin, kendilerinin “kartel” olarak nitelediği bu davranışları “Piyasanın olmazsa olmazı”, hatta “Düşük fiyatların garantisi olduğunu” savunmalarını gülümseyerek izlediklerini belirten Küle “Her şeyden evvel kartel anayasamıza nazaran hatadır.” dedi.

“VATANDAŞTAN İSTEĞİMİZ TOPLUMSAL MEDYAYA PRESTİJ ETMEMESİ”

Bu durumun Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’a nazaran de hukuka ters ve yasak olduğuna dikkati çeken Küle, şöyle konuştu: “Kararlarımız yargı kontrolüne açıktır ve taraflar şüphesiz yargı yoluna başvuracaklardır fakat bunun için öncelikle bizim gerekçeli kararımızın yayınlanması gerekiyor. Bu basamakta vatandaşlarımızdan isteğim, toplumsal medya ve öbür mecraların yanlış yönlendirmelerine prestij etmemeleridir. Bugünlerde basına yansıyan görüşlerin hepsi gerçeklere değil, varsayımlara dayanmaktadır. Gerekçeli kararlarımız internet sitemizde herkesin erişimine açık olarak yayımlanacaktır. Vatandaşlarımız günü geldiğinde kararı tüm şeffaflığıyla inceleyebilirler.”

“TEDARİKÇİLERE AİT BAŞKA SORUŞTURMA YÜRÜYOR”

Soruşturma kapsamında yalnızca tek bir tedarikçiye ceza kesilmesi ve ceza ölçülerinin yüksekliğine ait yorumları da pahalandıran Küle, şunları kaydetti:

“Soruşturmamız 30 teşebbüs hakkında yürütüldü ve karara bağlandı. Bu teşebbüsler ortasında yalnızca 5 market ve 1 tedarikçi firma hakkında somut kanıtlar elde ettik. Öteki teşebbüsler hakkında somut kanıtlar elde edilemediği için ceza uygulanmadı fakat bu kapsamda iki mevzuya açıklık getirmekte yarar var. Marketlere verilen cezada geçen dokümanlar yalnızca bir tedarikçiye yönelik evraklar değildi. An prestijiyle yeniden benzeri bir ihlal çeşidine yönelik bir aksiyon içinde bulunduğu kuşkusuyla 14 tedarikçi teşebbüsün taraf olduğu 26 Nisan 2021’de alınan kararla başlatılan soruşturma Kurumumuzca halihazırda yürütülmektedir. Soruşturma raporunun hazırlanma süreci devam etmektedir.

CEZALAR YÖNETMELİĞE NAZARAN BELİRLENDİ

Ceza ölçüsüne gelecek olursak bu hususta yürürlükte olan bir Ceza Yönetmeliği’miz var. Cezalarımızı gerçekleşen cirolar üzerinden bu yönetmeliğe nazaran belirliyoruz. Kartel ağır bir ihlaldir ve ceza oranları yüzde 2 ila yüzde 4 ortasında belirlenir. İhlalin müddeti bir yıldan fazla ise bu oran yarım kat, 5 yıldan fazla ise bir kat artırılır. İhlal konusu faaliyetlerin ciro içindeki hissesinin çok düşük olması da indirim sebebidir. Her şey yöntemine uygun halde yapılmıştır. Yakın tarihte tıpkı pazarda, birebir cinste ihlalin tespit edildiği öteki birtakım rekabet otoriteleri tarafından yüzde 3’ten yüzde 7’ye kadar para cezası uygulanmıştır.”

Ensonhaber