Cumhur İttifakı’nın iki başkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Devlet Bahçeli tarafından uzun bir ortadan sonra tekrar dillendirilen idam cezası, Anayasa Mahkemesi’nin yok sayılması ve askıda ekmek kampanyasının gündemi işgal etmesiyle gümbürtüye gitti.

Devlet Bahçeli’nin 2007 yılındaki Erzurum mitinginde, kendisini 1999 yılında teröristbaşı Abdullah Öcalan’ı idam etmemekle eleştiren Recep Tayyip Erdoğan’a hitaben, “Al sana ip veriyorum, al da as” diyerek, kalabalığa urgan atması hâlâ hafızalarımızda… Bahçeli o gün konuşmasını şöyle noktalamıştı: Oğluna gemi alacak kadar paran var, asacak ip mi bulamıyorsun.

Eski çamlar bardak oldu, köprünün altından çok su geçti…

Polemikleri bir kenara bırakıp, 36 yıl evvel bugüne gidelim, Burdur Kapalı Cezaevi’nin avlusuna…

SEHPASINI KENDİ DEVİREN İDAMLIK

25 Ekim 1984…

Beton yere devrilen sehpanın sesi avluda yakalandı. Gardiyanlar, imam, askerler, avukat, cezaevi müdürü, savcı yere bakıyordu. Birkaç dakika sonra isimli tabip darağacına yaklaştı, başını aşağı üst salladı.

Öldüğü onaylanan mahkûm boşlukta sallanıyordu. Darağacından indirdiler, satın aldığı tabutla cezaevine gelen babasına teslim ettiler cansız bedeni…

Avukatı Fehmi Çam’ın anlattığına nazaran mahkûm, cellâdı yanına yaklaştırmamıştı, sehpayı kendi devirmişti. Cesedi babasına teslim eden vazifeliler de “Bazılarının genelde ağzından burnundan kan gelir. Onun ağzından burnundan kan gelmedi. Lisanı içerde, ağzı kapalıydı” dediler.

İdam edilen kişi 26 yaşındaki Hıdır Aslan‘dı.

“Üç polisi öldürmek” ve “silahlı halk ayaklanmasıyla iktidarı ele geçirerek Marksist-Leninist bir devlet nizamı kurmayı amaçlamakla” suçlanıyordu. Kod ismi Sarı Durak‘tı, yasadışı Devrimci Yol militanıydı. 1978’de hakkında yakalama buyruğu çıkarıldı, 1980’de İzmir’de gözaltına alınıp tutuklandı.

Ege Ordusu Askeri Mahkemesi 29 Temmuz 1981 günü Hıdır Aslan hakkında idam kararı verdi. Askeri Yargıtay onadı. Temyiz, itiraz vs. üç yıl sürdü, evrak TBMM’ye geldi.

Belgeyi inceleyen 10 kişilik Adalet Komitesi; yedi kabul, iki ret, bir çekimser oyla “Hıdır Aslan hakkındaki mevt cezasının yerine getirilmesine dair ekli kanun tasarısının Genel Kurul’a sunulmasına” karar verdiğinde takvim yaprakları 21 Haziran 1984 gününü gösteriyordu.

3 Ekim 1984’te TBMM’de oylama yapıldı. Halkçı Parti’den emekli subay Erol Ağagil ile Halit Soylu dışında 51 milletvekili “idam edilmesin” oyu verdi. İdam kararı ANAP (63) ve Milliyetçi Demokrasi Partisi (44) milletvekillerinin oylarıyla kabul edildi.

Kenan Cihan cumhurbaşkanı, Turgut Özal da başbakandı.

Hıdır Aslan asılarak idam edildiğinde 26 yaşındaydı.

İdam kararı; Patnos Garnizonu’na (Ağrı) alınacak 20 ton lahana, Malazgirt Garnizonu’na (Muş) alınacak beş bin demet maydanoz için çıkılan ihale ilanlarının da yer aldığı 19 Ekim 1984 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandı.

25 Ekim 1984 gecesi Burdur Kapalı Cezaevi avlusunda asılan Hıdır Aslan yıllar sonra kayıtlara “Türkiye’de idam edilen son kişi olarak” geçecekti.

Bu tarihten itibaren kalemi kırılan hiçbir kişinin boynuna ip geçirilmedi. Verilen mevt cezaları TBMM’de onaylanmadığı için infaz edilmedi.

1991 yılında çıkarılan bir afla 500 civarında vefat cezası evrakı 10 yıl ağır mahpusa dönüştürüldü.

2002’de çıkarılan maddeyle (Savaş ve çok yakın savaş tehdidi hâllerinde işlenmiş cürümler hariç) fiilen uygulanmamış olan tüm idam kararları ömür uzunluğu mahpusa çevrildi.

15 Ocak 2003’te AKP hükümeti, Avrupa İnsan Hakları Kontratı 6. Protokolü imzaladı. Böylelikle “idam cezası hiçbir şartta uygulanamaz ilkesi” benimsendi.

7 Mayıs 2004 tarihli 5170 sayılı kanunla (15. unsurun ikinci fıkrasında yer alan ‘ölüm cezalarının infazı’ ibaresi ve 17. hususun dördüncü fıkrasının başında geçen ‘mahkemelerce verilen vefat cezalarının yerine getirilmesi haliyle’ ibaresi) Anayasa’dan vefat cezalarıyla ilgili unsurlar çıkarıldı.

14 Temmuz 2004 tarihli 5218 sayılı kanunla (Ölüm cezaları kanunun yürürlüğe girmesiyle birlikte ağırlaştırılmış müebbet ağır mahpus cezasına dönüştü) Türk Ceza Kanunu’ndan mevt cezalarıyla ilgili hususlar çıkarıldı.

Böylelikle vefat cezası Türk hukuk sisteminden büsbütün kaldırıldı.

Türkiye’de idam edilen bireyler denilince; 68 Jenerasyonu’nun simgeleri Deniz Gezmiş-Yusuf Aslan-Hüseyin İnan, sabık başbakan Adnan Menderes, 80 darbesi sonrası yaşı büyülterek asılan Erdal Eren birinci akla gelir.

Hâlbuki gazete sayfalarında, satır ortalarında kalmış, tez konusu olmuş darağacı kıssaları vardır, mesela altın dişleri sökülen Rus casusu Hayati Karaşahin gibi…

DUVARDAN ATARKEN POLİSLER YAKALADI

Hayati Karaşahin emekli bir donanma subayıydı, Ulusal Savunma Yüksek Heyeti’nde (şimdinin Ulusal Güvenlik Kurulu) sekreterlik vazifesinde bulunmuştu. 1952 yılında Ankara’daki Sovyet Büyükelçiliği’nin duvarlarından kimi askeri bilgileri içeren kitapları atarken polisler tarafından yakalandı.

HER GÜN TIPKI YERE BAKINIZ

Sahra Topçusunun Tabiye ve Tekniği isimli kitabın iç sayfalarında el yazısıyla şu tabirler yer alıyordu: Dikkat! Alay ve tümene ilişkin olanlar şimdi İstanbul’da basılmaktadır. Bu kitabı 14 Haziran 1951 günü saat 12.30’da iade ediniz. Selamlar. Elime geçtikçe atacağım. Her gün 21.30’da tıpkı yere bakınız.

Hayati Karaşahin katıldığı her duruşmada casusluk yapmadığını söyledi.

Hayati Karaşahin’in yargılanması ve temyiz süreci iki yıl sürdü. “Türkiye Cumhuriyeti aleyhine ve Sovyet Rusya lehine casusluk etmekten” hatalı bulundu, idama mahkûm edildi, evrak TBMM’ye gönderildi.

Meclis Adalet Komitesi, son onay mercii Genel Kurul’a idamın müebbet mahpusa çevrilmesi tavsiyesinde bulundu; “casusluk cürmü sabit olsa da sanık cürmü savaş ve seferberlik koşulları altında işlememiştir” gerekçesiyle…

Genel Kurul’da birinci kelamı merhum gazeteci His Asena’nın amcası Demokrat Partili Vacid Asena alır: Bu adamın hayatı bu hainliği yapmaya müsaittir. Meclis olarak bu adamı asmalıyız, asacağız da…

İNSAN DEĞİL KIZIL BİR HAYVAN

Çok değil, yalnızca beş yıl sonra, 27 Mayıs Darbesi’nde tutuklanıp, Yassıada’ya gönderilecek ve vefat cezasına çarptırılacak olan Demokrat Partili Nusret Kirişçioğlu ise kürsüde ağzını bozuyordu: Bu adam insan değil kızıl bir hayvandır. İtlaf edilmesi gerekir!

Konuşmaların akabinde oylama başladı. Komitenin idamı müebbede çevirme teklifi oybirliğine yakın bir çoğunlukla reddedildi. Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın da imzasıyla Hayati Karaşahin’in idamı 13 Nisan 1955 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

TUVALETTE İNTİHAR TEŞEBBÜSÜ

Karaşahin’in avukatı sonraki gün TBMM’ye bir dilekçe vererek kararın tekrar görüşülmesini talep eder. İç Tüzük’e nazaran başka milletvekillerin de itiraz ve dilekçe hakkı olduğundan bir tam gün beklemek mecburiliği vardır. Lakin yeni oylama lehte sonuçlanmaz, dilekçe reddedilir.

Haberi alan bir gardiyan, kararı koşa koşa Hayati Karaşahin’e söyler. Yıkılan Karaşahin girdiği tuvalette intihar teşebbüsünde bulunur. Kendini asmak ister ancak pencerenin kirişi kırıldığı için başarılı olamaz.

Hayati Karaşahin’in idamı halka açık bir formda gerçekleşti.

Hayati Karaşahin 5 Nisan 1955’te sabaha karşı Ankara’da Samanpazarı meydanında asıldı. Son kelamı “Beni haksız yere asıyorsunuz” oldu. Ağzındaki 600 lira pahasındaki dişlerin sökülüp, ailesine verilmesini vasiyet etmişti. Mezar, ip, cellât fiyatı düşüldükten sonra kalan para ailesine verildi.

HAMİYET YÜCESES’E MEKTUP YAZDI

Bir de musiki sanatkarı Hamiyet Yüceses’e mektup yazmıştı Hayri Karaşahin… 1942’de Atılay denizaltısının mayına çarpıp batması sonrası şehit olan 40 askerden biri de Hamiyet Yüceses’in eşi astsubay Fethi Yüceses’ti. Karaşahin, şehit astsubayla olan hukukuna binaen, sanatkardan kızına bakmasını istiyordu.

Bir ay sonra Moskova Radyosu’ndan gelen bir haber devrin gazetelerine manşet oldu: Rusya’da üç Türk idam edildi!

SOVYETLERDEN MİSİLLEME

Kırım’daki askeri deniz tesisleri, Kafkasya’daki petrol kuyuları ve savunma sistemleri hakkında Türk istihbaratına bilgi verdikleri tespit edilen İsmail Hamit Kurtmaloy, Zeynel Gülmali, Sabit Aslanof casusluktan yargılanıp idama mahkûm edildiler.

Sovyetler, Hayati Karaşahin’in idamına misilleme olarak, 19 Mayıs 1955 gecesi üç Türk casusunu kurşuna dizmişlerdi.

Sözcü