Aylardır beklenen corona virüsü aşılamaları, Sıhhat Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Aygıt Kurumu (TİTCK)’nun incelemeleri sonrası Çin’den getirilen ‘CoronaVac’ aşısına acil kullanım onayı verilmesiyle 14 Ocak’ta birinci olarak sıhhat çalışanlarında başlatıldı.
Pandeminin başından bu yana en ön cephede salgınla savaşan Türkiye’nin her yerindeki on binlerce sıhhat çalışanı aşıya ağır bir ilgi gösterdi. Dünyada birinci aşılamaların 8 Aralık’ta başladığı İngiltere’de, aşılananların sayısı 3 milyona ulaşırken, 14 Aralık’ta başlayan ABD’de 11 milyon, 15 Aralık’ta başlayan Kanada’da 419 bin, 27 Aralık’ta başlayan Almanya’da 842 bin ve Fransa’da ise 318 bin kişi aşılanabildi. Türkiye’de ise bir günde aşılanan kişi sayısı 300 bine ulaştı.
Sıhhat Bakanlığı Koronavirüs Bilim Şurası Üyesi ve İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, sıhhat çalışanlarının aşıya ağır bir ilgi göstermesinden çok memnunluk duyduğunu söyleyerek “Ben de fakat Pazartesi gününe randevu alabildim kendim için. Zira bizim merkezimizde de ağır talep var ve cumartesi günü bile aşılama yapılacak burada. Ben de lakin pazartesi günü için alabildiğim randevum ile aşımı olacağım” dedi.
“BİZ SAĞLIKÇILAR BU HASTALIĞIN NELER YAPTIĞINI EN YAKINDAN GÖRDÜK”
Sıhhat çalışanlarından aşıya yüksek talep olacağını varsayım ettiğini de söyleyen Prof. Dr. Yavuz, “Gördüğüm kadarıyla bütün hastanelerde bu ilgi yüksekti birinci gün. Bu çok sevindirici bir şey zira sıhhat çalışanlarının aşı ile derdinin olmadığını gören vatandaşlar da eminim ki aşılara hak ettiği ilgiyi gösterecektir” diye konuştu.
“ÜLKELERİN FAZ 3 ÇALIŞMASINDAKİ KRİTERLER TIPKI DEĞİLDİ”
Çin’li Sinovac’ın geliştirdiği CoronaVac aşısıyla ilgili Türkiye’de yüzde 92, Endonezya’da yüzde 65, Brezilya’da ise evvel yüzde 78, akabinde yüzde 50.38 formunda çok farklı aktiflik sonuçları açıklanmasıyla ilgili tartışmalara da değinen Prof. Dr. Yavuz, aşının ağır bakım ve hastaneye yatışı engelleme oranının yüzde 90’dan fazla olduğunu, oranlardaki bu farklılıkların, her ülkede yürütülen Faz 3 çalışmalarındaki istekli özellikleri ve izlenen parametrelerin farklı olmasından kaynaklandığını vurguladı.
Prof. Dr. Yavuz, Brezilya’daki çalışmalarda bizdekinden farklı olarak hem farklı yaş kümesinden gönüllülerin dahil edildiğini, hem de yalnızca sıhhat çalışanları üzerinde yürütüldüğünü söyledi. “Örneğin onlar ‘çok hafif belirtiler’ demişler. Türkiye’deki Faz 3 çalışmasında biz belirtileri hafif, orta ve ağır olarak sınıfladık” diyen Prof. Dr. Yavuz, Covid aşılarında en kıymetli kriterin mevt ve ağır hastalığı engelleme başarısı olduğunu, CoronaVac dahil, dünyada acil kullanım onayı alan tüm aşıların da yüzde 90’ın üzerinde muvaffakiyet gösterdiğini vurguladı.
“ÇOK HAFİF OLAYLAR DA ÇALIŞMAYA EKLENİNCE ORAN DÜŞTÜ”
Prof. Dr. Yavuz, sıhhat çalışanlarının tetkik yaptırma ihtimallerinin daha fazla olması nedeniyle, hastalığı çok çok hafif, hiçbir belirtisi olmadan geçiren gönüllülerin dahi tespit edilebildiğini ve bunun da o ülkedeki çalışmanın oranlarını etkileyebileceğini söyledi.
Prof. Dr. Yavuz, “CoronaVac aşısının Faz 3 çalışmaları farklı ülkelerde yapıldı biliyorsunuz. Brezilya’daki çalışmaya dahil edilen gönüllülerin yaş kümesi ve profili bizdekinden farklıydı. Biz, 18-59 yaş ortası gönüllüleri aldık çalışmaya. Olağan vatandaşlar da dahil edildi bizde. Brezilya’daki çalışmaya ise yalnızca sıhhat çalışanları alındı. Sıhhat çalışanları, daha özellikli bir küme. Hem hastalığa yakalanma riskleri daha fazla, hem de çok az bir semptomda bile tetkik yaptırma olasılıkları daha yüksek. Örneğin BioNTech’in Faz 3 çalışmalarında en az iki semptom görülürse örnek alındı. Fakat burada (Brezilya’da) diyelim ki sıhhat çalışanıysa bütün hepsi, en ufak bir semptomda örnek aldıkları için asemptomatik ya da çok daha hafif enfeksiyon, yani olağanda yakınması bile olmayan enfeksiyonlar da yakalanmış olabilir” dedi.
“İNGİLTERE AŞISINDA DA ÜLKELERDEKİ ORANLAR FARKLI ÇIKMIŞTI”
Brezilya’daki çalışmada olay gruplandırmasının da bizdeki çalışmadan farklı olduğunu anlatan Prof. Dr. Yavuz, “Biz (belirtileri) hafif biliyoruz, orta biliyoruz ağır biliyoruz. ‘Çok hafif’ de eklemiş onlar örneğin. Ben de aşılama büsbütün sıhhat çalışanlarında yürütüldüğü için herhalde ufacık bir kuşku bile olsa test yapmış olabilirler diye yorumluyorum. Bizdeki çalışmada hakikaten semptomatik olanlardan yani belirti gösterenlerden test aldık. Lakin tüm bunları çalışmalar tam olarak açıklandığında daha rahat görebileceğiz. Mesela Oxford’un (AstraZeneca aşısı) çalışmasında da İngiltere aktifliği yüzde 90 açıkladı, Brezilya yüzde 64 açıkladı. Çalışma açıklandıktan sonra görüldü ki İngiltere’de bir istekli kümesine birinci aşıda yarım doz yapmışlar, ikinci aşılamada tam doz yapmışlar, o da kazara olmuş mesela. Bunları yorumlamak nitekim güç. Bütün çalışma yayınlandığı vakit fakat bir preprint formatında, daha sağlıklı değerlendirmeler yapabileceğiz” diye konuştu.
Sıhhat Bakanlığı Koronavirüs Bilim Şurası Üyesi ve İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz FOTO: DHA
“OXFORD HARİÇ HİÇBİR AŞI BELİRTİSİZ OLAYLARI ENGELLEMİYOR”
“Acil kullanım onayı verilmiş aşıların hiçbirisi asemptomatik enfeksiyonları büsbütün engellemiyor ve hatta asemptomatik enfeksiyonları ne kadar engellediği konusunda bir data de yok diyen Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Sadece İngiltere’de AstraZeneca Oxford aşısının yüzde 59 oranında asemptomatik enfeksiyonları engellediği gösterildi. Yani hiç semptom göstermiyor fakat PCR testi müspet çıkıyor. Bu virüs teneffüs yollarından bulaşıyor. Aşıların hepsi teneffüs yollarını uyarmıyor. Lakin bedenimizde yani akciğerlerimizdeki bağışıklık sistemini gereğince uyardığı için ağır hastalanma mümkünlüğü olmuyor. O nedenle aşıların çabucak hemen hepsi ağır hastalığı tedbire konusunda yüzde 90’ın üzerinde aktiflik gösterdi. Bizim çalışmamızda da, Brezilya’daki çalışmada da, mRNA aşılarının çalışmalarında da ya da viral vektör aşı dediğimiz Oxford aşı çalışmalarında da kanda (yeterince) antikor geliştiği ve bu da akciğere de geçebildiği için, akciğeri tutan ağır hastalık 90’ın üzerinde engellendi. Daha hafif hastalığı engelleme manasında, ne kadar hafiflikteki hastalığı takip ettiğinizle ilgili aktiflik farklılığı olabilir. Çalışmalar ortasındaki farkın bir nedeni de bu aslında. Oburu de dediğim üzere (çalışmaya dahil edilen gönüllülerin) yaş kümesi, sıhhat çalışanı dahil etme oranları vs olabilir. Ancak burada bizim açımızdan mutlaka kıymetli olan, önemli hastalığı, hastaneye yatışı azaltmış olması. Hastalığın hafif geçirilmesini dahi yüzde 50 azaltılması da ayrıyeten çok iyi bir şey.”
“ÇİN BÜTÜN BİLGİLERİ BİR ORTADA AÇIKLAMAYI PLANLIYORDU”
Pandemi nedeniyle harikulâde şartlarda aşı çalışmalarının sonuçlandırılmaya çalışıldığını ve insanların telaşı nedeniyle aşı çalışmalarına da bu baskının yansıdığını anlatan Prof. Dr. Yavuz, “Çin aslında bütün dataları bir ortada açıklamak istedi en başından beri. Lakin o kadar basınç var ki insanların üzerinde, çok farklı dinamikler var. Harika günlerden geçiliyor diye düşünüyorum ben. O nedenle farklı ülkelerdeki bütün dataların bir ortaya getirilmesi gerekiyor. Oxford aşısı da İngiltere sonucu değişik, Brezilya sonucu apayrı. Ancak bu bir biyokimya testi üzere değil. Yani kanıma bir yerde baktırdım 90, bir yerde baktırdım 60 çıktı değil. Çok değişik kümelerdeki insanlarda bir aşı aktiflik çalışması yürütüyorsunuz. Hangi vakitte baktığınız, hangi hasta kümesinde baktığınıza nazaran, her şey çok değişkenlik gösteriyor. Burada kritik olan nokta nedir? Ağır hastalığı engelliyor mu? Muhakkak bir oranda da insanları koruyor mu? Dünya Sıhhat Örgütü yüzde 50’nin üzerinde tesirli olan her aşıyı kabul etmişti esasen. Bunun mantığı, gereğince insanı aşıladıktan sonra topluma bunun yararının olması. Bu da hem vefat sayısını azaltmak manasında, hem de ağır hasta sayısını azaltmak anlamında” formunda konuştu.
“ELİMİZDE MEVT VE AĞIR HASTALIĞI ENGELLEYEN BİR AŞI VAR”
“Yaşlı ve yüksek riskli kümeye Pfizer-BioNTech (mRNA) aşısı yapılmalıydı” halindeki tartışmalara da değinen Prof. Dr. Yavuz, kelamlarını şöyle noktaladı:
“mRNA aşılarının antikor titresi daha yüksek oluyor, bunu biliyoruz. O nedenle de aslında 65 yaş üstüne mRNA aşısı yapılsa daha iyi olabilirdi görüşleri var. Fakat şunu da unutmamak lazım, elinizde vefat oranını, ağır hastalık oranını azaltan bir aşı varken o kümesi bekletemezsiniz. Bu beşerler hastalanıp hayatlarını kaybederse daha büyük bir zararınız olur. Sonuçta (inaktif) aşının şimdiye kadar yapılan çalışmalarda önemli bir yan tesiri de görülmüş değil. Kolay kol ağrısı üzere yan tesirler. Elinizde bu türlü bir imkan varken bunu yapmamak akılcı olmazdı. O nedenle bunun yapılması gerekiyor. Yani bu insanları bekletip 6 ay sonra gelecek mRNA aşılarından yapalım demek çılgınlık olurdu. Toplumsal bağışıklık için biraz daha fazla insanı aşılamayı gerektirebilir. Sonuçta aşıların bulaşıcılığı ne kadar engellediği sorusunun cevabını hiçbir aşı için bilmiyoruz. Yaşayarak öğreneceğiz, zira çok ağır bir pandeminin içinde geldi bu aşılar bize. Fakat büyük, olumlu tesirler sağlayacak bu aşı. Onun için bunları yapıyoruz ve önümüzdeki günlerde de çok kısa bir müddet içerisinde sonuçlarını takip edeceğiz zaten” (DHA)
Sözcü
